II. Jakość wody przeznaczonej do spożycia

 1. Wprowadzenie

Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawowany jest przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późniejszymi zmianami) i ustawy z dnia 07 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, z późniejszymi zmianami).

Jakość wody przeznaczonej do spożycia powinna odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r.  w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417).

Na terenie powiatu kluczborskiego w 2009 r. nadzorem sanitarnym objętych było
15 wodociągów sieciowych, wykorzystywanych do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę. W tabeli nr 1 przedstawiono stan zwodociągowania na terenie powiatu kluczborskiego.

Tabela nr 1.

2. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia na terenie miast i wsi.

Na terenie powiatu kluczborskiego do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia wykorzystywane są wyłącznie ujęcia podziemne, ujmujące wodę z utworów trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Większość wodociągów stanowią wodociągi niewielkie, produkujące wodę w ilości poniżej 100m³/dobę oraz od 100-1000 m³/dobę. Poniżej w tabeli przedstawiono je w rozbiciu na poszczególne gminy.

Tabela nr 2.

Wodociągi produkujące wodę w ilości poniżej 100m³ /dobę miały problemy z zapewnieniem odbiorcom wody o odpowiedniej jakości. Właśnie w tej grupie aż trzy  wodociągi (42%) dostarczały w 2009 r. wodę, która nie spełniała wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417).

W tabeli przedstawiono wodociągi, w których jakość wody nie odpowiada wymaganiom określonym w cytowanym wyżej rozporządzeniu.

Tabela nr 3.

W 2009 r. na terenie powiatu kluczborskiego 100% mieszkańców miast (34,8 tys.) otrzymywało wodę odpowiadającą wymaganiom sanitarnym. Stanowi to 51% ogółu mieszkańców powiatu kluczborskiego, którzy korzystają z wody o kontrolowanej jakości.

Odsetek mieszkańców wsi, korzystających z wody dostarczanej centralnie i systematycznie badanej wynosi 49% (33,1 tys.). Wodę o nieodpowiedniej jakości otrzymywało 2,7 tys. osób,  co stanowi 8,2% ogółu mieszkańców terenów wiejskich, zaopatrywanych w wodę z wodociągów sieciowych.

3. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia

3.1. Jakość mikrobiologiczna

W 2009 r. w żadnym z nadzorowanych wodociągów sieciowych nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody. Zgodnie z wymaganiami określonymi w cytowanym rozporządzeniu z dnia 29 marca 2007 r. badania laboratoryjne obejmowały przede wszystkim wskaźniki zanieczyszczenia kałowego wody, którymi są organizmy chorobotwórcze Escherichia coli i Enterokoki. Ich dopuszczalne wartości dla wody pitnej wynoszą 0 i w tym zakresie nie ma żadnych odstępstw. Woda dostarczana konsumentom musi być wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi.

W żadnym z nadzorowanych wodociągów woda podawana konsumentom nie wymaga stałej dezynfekcji. W przypadku wystąpienia mikrobiologicznego zanieczyszczenia wody czy też awarii sieci wodociągowej przeprowadzana jest okresowa dezynfekcja przy użyciu podchlorynu sodu.

3.2. Jakość fizykochemiczna

Jak wynika z danych literaturowych, znaczny odsetek wód podziemnych, wykorzystywanych do spożycia przez ludzi zawiera wyższe od dopuszczalnych stężenia żelaza i manganu, podwyższona jest mętność i barwa. Pozbawione tlenu wody podziemne mogą zawierać dwuwartościowe żelazo w ilości od kilku do kilkunastu miligramów w litrze. W czasie kontaktu z powietrzem jony dwuwartościowego żelaza utleniają się do jonów żelaza trójwartościowego, powodując brunatno-czerwone zabarwienie wody oraz jej zmętnienie. Znaczne ilości żelaza sprzyjają także wzrostowi bakterii, które czerpią energię z procesów utleniania i tworzą osady pokrywające przewody wodociągowe. Często zdarza się, że obok podwyższonych ilości żelaza występuje także mangan. Pomimo, że stężenia manganu w ilości do 0,1 mg/litr są zazwyczaj tolerowane przez konsumentów (zależy to od warunków lokalnych), może się zdarzyć, że przy przekroczeniu tej wartości mangan wywołuje niepożądany smak napojów. Obecność manganu w wodzie do spożycia, podobnie jak żelaza, może powodować powstawanie osadów w sieci wodociągowej, które odrywają się i w postaci czarnej zawiesiny są widoczne dla konsumenta. Przypadki takie były stwierdzane juz przy wartości 0,02mg/l. Również bakterie odkładają w komórkach mangan, co może stwarzać problemy ze smakiem, zapachem i mętnością wody. Dlatego też woda z ujęć podziemnych zawierająca ponadnormatywne ilości żelaza i manganu, przed podaniem jej  odbiorcom poddawana jest procesom uzdatniania. Dopuszczalna wartość żelaza w wodzie do picia wynosi 0,2mg/l, manganu – 0,05mg/l.

Nieprawidłowości występujące w trakcie prowadzonych procesów uzdatniania mogą być przyczyną występowania w wodzie uzdatnionej podwyższonych zawartości żelaza i manganu; także mętność i barwa często w takich przypadkach bywa wyższa od dopuszczalnych wartości.

W 2009 r. w czterech wodociągach stwierdzono  przekroczenia dopuszczalnych stężeń żelaza, manganu oraz podwyższoną mętność i barwę (tabela nr 3).           

Skład wody decyduje o jej walorach smakowych i akceptowalności przez konsumentów. Odbiorca ocenia jakość wody głównie po jej smaku, zapachu, mętności i barwie, czyli wskaźnikach organoleptycznych. Woda organoleptycznie zaakceptowana przez konsumenta jest dla niego zdrowa i bezpieczna. Jakakolwiek zmiana jednego z wymienionych parametrów wywołuje niepokój i poczucie niebezpieczeństwa, co powoduje, że uznaje on wodę jako nie nadającą się do spożycia i stanowiącą zagrożenie dla jego zdrowia. Woda z zawartością żelaza i manganu nawet w stężeniach przekraczających dopuszczalne stężenia, nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, jest tylko uciążliwa w użytkowaniu, gdyż powoduje m.in. brudzenie urządzeń sanitarnych i prania.

Parametrem, mającym istotny wpływ na bezpieczeństwo wody, w związku z możliwym zagrożeniem zdrowia ludzi, w szczególności niemowląt i małych dzieci, a występującym w wodach wodociągów sieciowych  na terenie powiatu są azotany. W przypadku stwierdzenia w badaniach monitoringowych przekroczenia dopuszczalnego stężenia azotanów, wynoszącego 50mg/l, podmioty produkujące wodę mogą wystąpić z wnioskiem do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku o udzielenie zgody na odstępstwo na ten właśnie parametr. Ma to na celu umożliwienie podmiotom podjęcie stosownych działań naprawczych prowadzących do poprawy jakości wody. Dotychczas Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kluczborku wydał jedną zgodę na odstępstwo od wymagań dla azotanów w wodzie wodociągu sieciowego w Kostowie. Zgoda na odstępstwo została określona do dnia 01.07.2010 r.

W nadzorowanych 15 wodociągach sieciowych na terenie powiatu kluczborskiego azotany w stężeniach powyżej 30mg/l występują w pięciu wodociągach: Polanowicach, Kastelu, Kostowie, Wołczynie i Markotowie. Poniżej w tabeli przedstawiono najwyższe wartości azotanów w tych wodociągach, stwierdzone w 2009 r. w próbkach wody podawanej do sieci i w sieci wodociągowej.

Tabela nr 4.

^* najwyższa dopuszczalna wartość azotanów wynosi 50mg/l.

Aż w trzech z czterech eksploatowanych wodociągów na terenie gminy Byczyna stwierdza się wysokie poziomy azotanów. O ile w Polanowicach obserwujemy powolny ich spadek, to w wodociągu Kastel Nasale azotany wykazują raczej tendencję wzrostową. Wodociąg ten jest zasilany tylko z jednej studni, położonej na terenach rolniczych.

Wyraźny wzrost azotanów w ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy w wodociągu w Wołczynie, dla którego ujęcie znajduje się we wsi Brzezinki. Z eksploatowanych czterech studni w dwóch stężenia azotanów znacznie przekroczyły dopuszczalny poziom 50mg/l, w jednej stężenie osiągnęło górną wartość. Wodociąg w zaopatruje w wodę blisko 10 tys. mieszkańców miasta i gminy Wołczyn.

Dla porównania w tabeli przedstawiono stwierdzone w 2009 r. najwyższe stężenia azotanów w wodzie w pozostałych wodociągach.

Tabela nr 5.

4. Charakterystyka urządzeń zaopatrujących ludność w wodę do picia

Ujęcia wód podziemnych oraz stacje wodociągowe i stacje uzdatniania wody na terenie powiatu kluczborskiego są najczęściej zlokalizowane na terenach użytkowanych rolniczo, z dala od tras tranzytowych czy wysypisk odpadów.

W czterech wodociągach nie prowadzi się żadnego uzdatniania wody (Markotów, Polanowice-Byczyna, Kostów  i Wołczyn). W 11 prowadzone są procesy odżelaziania i odmanganiania, co stanowi 73% nadzorowanych wodociągów. Tabela przedstawia wodociągi i prowadzone w nich procesy uzdatniania wody (dane uzyskane z przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych).

Tabela nr 6.

Długość sieci wodociągowej (bez przyłączy wodociągowych), wg danych otrzymanych od zarządców wodociągów wynosi  blisko 560km.

W tabeli przedstawiono długość sieci wodociągowej w poszczególnych gminach oraz rodzaj materiału, z którego jest wykonana. 

Tabela nr 7.

Z azbestocementu jest wykonana sieć wodociągowa w Łowkowicach oraz krótkie odcinki sieci w Kluczborku, łącznie około 8km. Stanowi to 3,5% długości sieci wodociągowej w gminie Kluczbork.  

W 2009 r. oddano do użytku nową stację uzdatniania wody wodociągu w  Krzywiczynach, co umożliwiło dostarczanie mieszkańcom wsi Krzywiczyny wody o odpowiedniej jakości.

5.  Ocena wyników badań ciepłej wody w szpitalach i w budynkach  użyteczności publicznej  na obecność pałeczek Legionella sp.

Pierwsze badania laboratoryjne w kierunku obecności pałeczek Legionella sp. w instalacjach ciepłej wody użytkowej  przeprowadzono w 2008 r. w Szpitalu Powiatowym w Kluczborku oraz w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym w Wołczynie. W obu obiektach liczba pałeczek Legionella sp. nie przekraczała 100jtk (jtk – jednostka tworząca kolonie), co jest zgodne z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417).

W 2009 r. wykonano powtórne badania w szpitalu i ZOL (zgodnie z wymaganiami cytowanego wyżej rozporządzenia); próbki wody ciepłej pobrano także w Domach Pomocy Społecznej w Kluczborku przy ul. Wołczyńskiej 25 i Sienkiewicza 20a i w Gierałcicach oraz w obiektach świadczących usługi noclegowe – „Nefryt” w Kluczborku, ul. Kilińskiego oraz „Nad Stawem” w Bogacicy, Plac Targowy 1. Obecność pałeczek Legionella sp. w ilości większej niż wartość dopuszczalna określona w rozporządzeniu (100jtk) stwierdzono w Szpitalu Powiatowym w Kluczborku oraz w Domu Pomocy Społecznej przy ul. Sienkiewicza 20a w Kluczborku. W obu przypadkach prowadzone jest postępowanie administracyjne.

Zakażenia w instalacjach wewnętrznych ciepłej wody bakteriami z rodzaju Legionella stanowią poważny problem. W przeważającej części budynków w Polsce ze względu na rodzaj instalacji wodnej i sposób jej eksploatacji istnieją sprzyjające warunki życiowe dla tych  bakterii. Aby zapobiec zakażeniom, instalacje wodnokanalizacyjne  i klimatyzacyjne powinny być projektowane tak, by temperatura zimnej wody nie była wyższa niż 20 stopni Celsjusza, a woda gorąca miała powyżej 55 stopni Celsjusza. Należy izolować rury z zimną i ciepłą wodą, by zimna woda nie podgrzewała się do temperatur odpowiednich dla bakterii, krany zaś nie powinny rozpylać wody.

Podsumowanie

W 2009 r. w wodzie w nadzorowanych wodociągach nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody. W czterech wodociągach woda nie odpowiada wymaganiom sanitarnym ze względu na ponadnormatywne stężenia żelaza, manganu i azotanów oraz podwyższoną barwę i mętność.

III. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego

1. Wprowadzenie

Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w 2009 r. dotyczyła tylko miasta Kluczborka. Została opracowana na podstawie pomiarów imisji zanieczyszczeń na dwóch stanowiskach pomiarowych, zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego z 2005 r. oraz analizy danych opracowanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu. Zgromadzone dane zostały opracowane w oparciu o dopuszczalne wartości stężeń określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia z dnia 03 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Wyniki stężeń substancji nieuwzględnionych w ww. rozporządzeniu porównano z wartościami stężeń zamieszczonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 05 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12).

W powietrzu atmosferycznym oznaczano poziom dwutlenku siarki oraz pyłu zawieszonego PM 10 (cząsteczki pyłu o średnicy poniżej 10µm).

2. Pył zawieszony PM 10

Ta frakcja pyłu zawieszonego jest aktualnie podstawowym wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza pyłami na obszarze Unii Europejskiej. Wartości dopuszczalne w Polsce są spójne z wymaganiami unijnymi. Przy ocenie jakości powietrza brano pod uwagę wartości dopuszczalne 40µg/m³ dla średniego rocznego stężenia oraz 50µg/m³ dla stężenia                        24-godzinnego z możliwością przekraczania tej wartości 35 dni w ciągu roku.

Średnioroczne stężenie pyłu PM 10 w okresie letnim wynosiło 18,5µg/m³ (w 2008 r. – 28,7µg/m³). W okresie grzewczym – 27,6µg/m³ (w 2008 r. – 34,5 µg/m³).  Średnie stężenie dla całego roku wynosiło 23,1µg/m³ (w 2008 r. – 33,6µg/m³). W 2009 r. widoczny jest wyraźny poziomu pyłu zawieszonego w powietrzu w stosunku do 2008 r.

Dwutlenek siarki – to jeden z głównych wskaźników zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Jest wytwarzany podczas palenia wszystkich substancji zawierających siarkę. Wchłania się do organizmu człowieka głównie drogą oddechową, powodując uszkodzenia dróg oddechowych i kurczenie się oskrzeli, a w konsekwencji wzrost oporów przepływu powietrza w drogach oddechowych.

Dopuszczalne stężenie średnioroczne wynosi 20µg/m³. W okresie grzewczym 2009 r. wynosiło 4,2µg/m³ (w tym samym okresie 2008 r. – 3,3 µg/m³). W okresie letnim – 0,3µg/m³ (w  analogicznym okresie 2008 r. – 0,6 µg/m³). Średnie stężenie dla całego roku wynosiło 2,3µg/m³ ( w 2008 r. – 1,9µg/m³). Stężenie dwutlenku siarki było niskie i osiągnęło wartości znacznie poniżej dopuszczalnych.

IV. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i basenów

1. Wprowadzenie

W ramach sprawowanego bieżącego nadzoru sanitarnego w 2009 r. przeprowadzono kontrole w 288 obiektach. Skontrolowano:

-        zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej oraz łączące wymienione działalności,

-        hotele, kempingi, gospodarstwa agroturystyczne oraz inne obiekty świadczące usługi hotelarskie,

-        ustępy publiczne i ogólnodostępne,

-        domy pomocy społecznej,

-        dworce/stacje PKP i PKS,

-        baseny kąpielowe,

-        pozostałe obiekty użyteczności publicznej (np. stacje paliw, obiekty sportowe cmentarze i zakłady pogrzebowe, przystanki komunikacyjne, zakład karny).

Według stanu na 31 grudnia 2009 r. ze względu na stan sanitarno-techniczny negatywnie oceniono 7 placówek, co stanowi 2,4% wszystkich skontrolowanych zakładów. Dla porównania – w 2008 r. obiektów ocenionych negatywnie było 13 (11,1% skontrolowanych). Placówki ocenione negatywnie to zakłady fryzjerskie (2), gabinety kosmetyczne (3), zakłady odnowy biologicznej (1), stacje PKP (1).

2. Stan sanitarny wybranych zakładów

2.1. Obiekty świadczące usługi hotelarskie

Nadzorem sanitarnym objętych jest 21 placówek. Są to: hotel (na terenie powiatu kluczborskiego jest jeden posiadający kategoryzację, dwie gwiazdki), obiekty świadczące usługi hotelarskie, pokoje gościnne, gród warowny, gospodarstwa agroturystyczne, kemping (obiekt posiadający kategorię dwie gwiazdki).

W sumie w obiektach tych jest blisko 200 miejsc noclegowych dostępnych  przez cały rok oraz około 50 miejsc dostępnych tylko w sezonie letnim. W gospodarstwach agroturystycznych miejsc noclegowych jest około 40.

W 2009 r. zakres kontroli obejmował: zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia, odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych, gospodarkę odpadami komunalnymi, wentylację pomieszczeń, postępowanie z bielizną pościelową, stan  wyposażenia pokojów, sanitariatów i ciągów komunikacyjnych, utrzymanie bieżącej czystości i porządku  w pomieszczeniach oraz  terenu wokół obiektu. W nadzorowanych placówkach nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości oraz w zakresie stanu sanitarno-technicznego.

2.2 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej

To największa grupa zakładów objętych nadzorem sanitarnym. Na koniec 2009 r. w ewidencji

znajdowały się 84 zakłady, w tym:

-        zakłady fryzjerskie – 32,

-        zakłady kosmetyczne – 18,

-        zakłady odnowy biologicznej – 24,

-        pozostałe zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych i tatuażu – 10

W stosunku do 2008 r. liczba zakładów w tej grupie wzrosła o 25 placówek. Najwięcej powstało zakładów odnowy biologicznej (10), następnie gabinetów kosmetycznych (7), zakładów fryzjerskich (5) oraz zakładów łączących działalności (3). Wszystkie placówki zostały skontrolowane.

Oceny stanu sanitarnego dokonano w oparciu o wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 31, poz. 273). W 2009 r. sześć zakładów nie spełniało wymagań cytowanego rozporządzenia, co stanowi 7,1% skontrolowanych w tej grupie zakładów. W porównaniu do 2008 r. w zakładach stwierdzono poprawę w zakresie utrzymania  bieżącej czystości i porządku pomieszczeń, wyposażenia oraz narzędzi i sprzętu wykorzystywanego przy świadczeniu usług.

2.3. Pozostałe obiekty użyteczności publicznej

W tej grupie kontrolowano m.in. dworce i przystanki PKS, stacje PKP, środki transportu osobowego, domy pomocy społecznej, stacje paliw, cmentarze, zakłady pogrzebowe. Ogółem skontrolowano 51 obiektów. Większość zakładów z tej grupy była kontrolowana w okresie letnim, w czasie wzmożonego ruchu turystycznego.

W dobrym stanie sanitarno-porządkowym  były skontrolowane autobusy PKS – wnętrza były czysto utrzymane, czyste i nieuszkodzone były siedzenia i tapicerka, pojemniki na odpadki były wyłożone workami foliowymi. W porównaniu do lat ubiegłych zauważalna jest poprawa w utrzymaniu bieżącego porządku na przystankach komunikacyjnych; niemniej jednak okresowo w dalszym ciągu występują zaniedbania dotyczące usuwania odpadów z przystanków czy braku pojemników na śmieci.

W 2009 r. negatywnie ze względu na stan sanitarno-techniczny oceniono jeden obiekt (stacja PKP), w którym prowadzone jest postępowanie administracyjne.

2.4. Baseny kąpielowe

Na terenie powiatu kluczborskiego są cztery – kryta pływalnia, oraz trzy baseny otwarte, czynne w sezonie letnim. Trzy obiekty zasilane są wodą wodociągową, jeden – wodą ze studni głębinowej. Na krytej pływalni jest recyrkulacja wody oraz automatyczna dezynfekcja wody basenowej. W basenach sezonowych nie ma recyrkulacji wody, dezynfekcja odbywa się ręcznie, a rozprowadzanie podchlorynu sodu odbywa się przy użyciu kija czy wiosła. Jedynie w dużej niecce na basenie w Bąkowie wprowadzono automatyczne dozowanie środka dezynfekującego przez całą dobę oraz częściową wymianę wody poprzez ciągły dopływ czystej wody wodociągowej.

Zakres kontroli basenów obejmuj jakość wody basenowej oraz stan sanitarno-techniczny i sanitarno-porządkowy pomieszczeń, w tym sanitariatów, poczekalni, przebieralni, niecek basenowych, a także postępowanie z odpadami, sposób dezynfekcji wody, zaopatrzenie, przechowywanie i postępowanie z preparatami stosowanymi do dezynfekcji wody. Trudności w sprawowaniu nadzoru nad basenami wynikają z braku regulacji prawnych określających wymagania, jakim powinna odpowiadać woda basenowa oraz  sposób jej oceny. W prawodawstwie unijnym również nie ma przepisów regulujących nadzór nad jakością wody w basenach kąpielowych.

Ze względu na możliwość wystąpienia w basenach kąpielowych zagrożenia zdrowotnego spowodowanego zanieczyszczeniem chemicznym lub mikrobiologicznym wody, próbki wody są regularnie pobierane i badane. Zakres badań obejmuje wskaźniki mikrobiologiczne – Escherichię coli, gronkowce koagulazododatnie, Pseudomonas aeruginosa oraz parametry fizykochemiczne – amoniak i pH. W 2009 r. w żadnym z basenów nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody.

Podsumowanie

W 2009 r. stan sanitarno-techniczny i sanitarno-porządkowy nadzorowanych obiektów nie pogorszył się. w stosunku do roku 2008. Wyraźną poprawę w zakresie utrzymania bieżącej czystości i porządku odnotowano w grupie zakładów fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej.

V. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej i innych świadczących usługi        medyczne

1. Wprowadzenie

W 2009 r. w ramach sprawowanego bieżącego nadzoru sanitarnego kontrole stanu sanitarnego przeprowadzono w 103 placówkach ochrony zdrowia, co stanowi 73,6% wszystkich ujętych w ewidencji.

Skontrolowano wszystkie 41 zakładów opieki zdrowotnej objętych nadzorem sanitarnym. W tej grupie są szpitale, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład opiekuńczo-pielęgnacyjny, przychodnie i poradnie, laboratoria medyczne, pogotowie ratunkowe, punkt krwiodawstwa.

Osobną grupę stanowią indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe praktyki lekarskie, lekarzy dentystów oraz pielęgniarek i położnych, których w ewidencji jest 99. W 2009 r.  skontrolowano 62 placówki, co stanowi 62,6% zakładów w tej grupie.

Ze względu na stan sanitarno-techniczny negatywnie oceniono 2 zakłady opieki zdrowotnej,  co stanowi 4,9% skontrolowanych w tej grupie. Są to szpital i zakład opiekuńczo-leczniczy. Dla porównania w 2008 r. w tej grupie obiektów negatywnie ocenione zostały 4 placówki (szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, laboratorium medyczne i pogotowie ratunkowe).

2. Wybrane zakłady opieki zdrowotnej i inne świadczące usługi medyczne

2.1. Szpitale

W 2009 r. nadzorem sanitarnym objęte były Szpital Powiatowy w Kluczborku i Kluczborskie Regionalne Centrum Chorób Serca i Naczyń, funkcjonujące w wydzielonych pomieszczeniach oddziału chirurgicznego Szpitala Powiatowego.

W skontrolowanych placówkach stan sanitarno-techniczny  pomieszczeń oraz wyposażenia nie budził zastrzeżeń. Nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku                             i czystości. Zaopatrzenie w sprzęt porządkowy i środki myjąco-czyszczące było wystarczające, a ich oznakowanie i przechowywanie nie budziło zastrzeżeń. Sprzęt porządkowy był oznakowany i stosowany z zachowaniem podziału na strefy czystości mikrobiologicznej pomieszczeń. Nie stwierdzono także nieprawidłowości w zakresie prowadzenia dezynfekcji i sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego, postępowania z bielizną czystą i brudną, odpadami komunalnymi i medycznymi. Zakłady posiadają opracowane i wdrożone stosowne procedury. Zastrzeżenia dotyczyły magazynu odpadów medycznych na terenie szpitala, który nie spełnia wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2007 r. Nr 162, poz. 1153) z powodu braku odpowiedniej wentylacji.

2.2. Zakład opiekuńczo-leczniczy

Na terenie powiatu działa jedna placówka tego typu. Zakres kontroli obejmował sprawdzenie stanu sanitarno-technicznego obiektu, zaopatrzenie w wodę, zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i ich stosowanie, zaplecze żywieniowe, postępowanie z odpadami medycznymi i komunalnymi, z bielizną czystą i brudną, utrzymanie bieżącej czystości i porządku w obiekcie i terenie wokół niego. Placówka na koniec 2009 r. została oceniona negatywnie ze względu na stan sanitarno-techniczny (stan podłóg i ścian w pokojach pensjonariuszy, łazienkach, brudownikach, pokojach pobytu dziennego, szatni dla personelu, pomieszczeniu do sporządzania roztworów dezynfekcyjnych). Nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu porządku i czystości w zakładzie.

2.3. Przychodnie, poradnie

W tej grupie przeważają zakłady niepubliczne, których jest 28. W 2009 r. nie było placówek ocenionych negatywnie. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie postępowania z bielizną czystą i brudną oraz gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi. Nie stwierdzono także zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku pomieszczeń i wyposażenia.

2.3.  Medyczne laboratoria diagnostyczne

W 2009 r. skontrolowano 4 placówki. W 2009 r. nie było w tej grupie zakładów ocenionych negatywnie ( w 2008 r. jedno laboratorium oceniono negatywnie ze względu na zły stan techniczno-sanitarny). W żadnym z obiektów nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku, postępowania z bielizną, odpadami medycznymi i komunalnymi. W placówkach przy świadczeniu usług stosowany jest wyłącznie sprzęt sterylny jednorazowego użytku.

2.4. Praktyki lekarskie

To na naszym terenie najliczniejsza grupa placówek świadczących usługi medyczne. Liczba poszczególnych rodzajów praktyk przedstawia się następująco:

-        indywidualne praktyki lekarskie – 16,

-        indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie – 35,

-        grupowe praktyki lekarskie – 1,

-        indywidualne praktyki lekarzy dentystów – 24,

-        indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów – 4,

-        grupowe praktyki lekarzy dentystów – 4

W 2009 r. skontrolowano 61 praktyk, co stanowi 72,6% placówek będących w ewidencji.  Żadna nie została oceniona negatywnie. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami i bielizną oraz zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości. Szczególną uwagę w czasie kontroli zwracano na dezynfekcję i sterylizację narzędzi w tych gabinetach, w których ze względu na charakter wykonywanych zabiegów może dochodzić do zakażeń. I tak np. wszystkie gabinety stomatologiczne posiadają sprawne urządzenia do sterylizacji sprzętu wielokrotnego użytku. Prawidłowość prowadzonych procesów sterylizacji jest systematycznie kontrolowana, a jej wyniki dokumentowane.

Podsumowanie

W 2009 r. odsetek obiektów ochrony zdrowia ocenionych negatywnie był niższy niż w 2008 r. Nastąpiła poprawa stanu technicznego w grupie laboratoriów diagnostycznych oraz pogotowania ratunkowego. Placówki ocenione negatywnie i w 2008 r. i w 2009 r. to szpital i zakład opiekuńczo-leczniczy. Nieprawidłowości dotyczyły gospodarki odpadami medycznymi (szpital) oraz stanu technicznego ścian i podłóg pomieszczeń (zakład opiekuńczo-leczniczy).

VI. Stan sanitarny obiektów, żywności, żywienia i przedmiotów użytku.

Głównym celem działania Oddziału Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku w 2009 r. było zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terenie powiatu. Zadanie                      to realizowano poprzez prowadzenie urzędowych kontroli żywności w zakresie spełnienia obowiązujących wymagań sanitarno-zdrowotnych oraz pobieranie próbek środków spożywczych do badań laboratoryjnych. Nadzór prowadzono w oparciu o obowiązujące podstawy prawne, wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego oraz analizę zagrożeń             w  powiecie. Wprowadzone regulacje prawne, zgodne z wymaganiami UE przyczyniły się do usprawnienia systemu nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i w konsekwencji zmniejszenie ryzyka zagrożenia zdrowia ludności wynikającego ze spożywania żywności
o niewłaściwej jakości zdrowotnej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi             i unijnymi to przedsiębiorcy branży spożywczej zobowiązani są do zapewnienia bezpieczeństwa żywności m.in. poprzez wdrożenie i stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wprowadzanie zasad systemu HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli).

Na terenie powiatu kluczborskiego w 2009 r. nadzorem objęto 555 obiektów żywnościowo- żywieniowych i przedmiotów użytku. Podobnie jak w roku ubiegłym, najliczniejszą grupę stanowiły sklepy spożywcze – 262. Ponadto nadzorowano zakłady produkcji żywności – 42., kioski spożywcze – 49, magazyny hurtowe – 22, zakłady żywienia zbiorowego otwartego – 105, zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego – 50, obiekty ruchome i tymczasowe – 12, środki transportu – 9, obiekty obrotu kosmetykami – 3.

Do kontroli na 2009 r. zaplanowano 307 obiektów. Kontrole przeprowadzano zgodnie              z  ustalonym harmonogramem kontroli, przy planowaniu których uwzględniono:

-        wyniki ostatnich kontroli, ocenę stanu sanitarnego z lat poprzednich (analiza stwierdzonych niezgodności, rodzaje niezgodności),

-        rodzaj zakładu, jego strukturę i stan techniczny (produkcja, obrót, żywienie zbiorowe),

-        rodzaj produkowanych lub wprowadzanych do obrotu środków spożywczych,

-        znaczenie zakładu i zasięg  działalności,

-        podejmowane działania represyjne (mandaty, decyzje),

-        własne systemy kontroli wewnętrznej (GHP, GMP, HACCP),

-        sygnały i interwencje wnoszone przez konsumentów,

-        ocenę potencjalnego ryzyka, na które narażona może być żywność w procesie produkcji lub w obrocie.

W 2009 r. skontrolowano łącznie 370 placówek, co stanowi 67% wszystkich obiektów będących pod nadzorem. W obiektach tych przeprowadzono 553 kontrole, w tym 277 planowanych i 276 nieplanowanych. Kontrole pozaplanowe to:

–   kontrole sprawdzające wykonanie wydanych decyzji administracyjnych,

– kontrole na wniosek strony (np. nowo otwierane obiekty, zmiana podmiotu prowadzącego działalność),

–   kontrole tematyczne związane. z pobieraniem próbek do badań laboratoryjnych,

– kontrole interwencyjne w związku z sygnałami dotyczącymi nieprawidłowości                   w funkcjonowaniu placówek,

–  kontrole  w związku z poleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego,

–  kontrole w ramach funkcjonowania systemu RASFF i RAPEX.

Celem systemu RASFF (system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt) jest zapewnienie wymiany informacji pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej, dotyczących działań podejmowanych     w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności.  System  ten  pozwala na szybkie i sprawne wycofywanie z obrotu produktów spożywczych, które stwarzają ryzyko dla zdrowia konsumentów.

W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 190 decyzji administracyjnych, w tym 110 wynikających z naruszenia przepisów prawnych oraz nałożono 52 mandaty karne na łączną kwotę  7500,00 zł.

Wyniki działań kontrolnych w latach 2009 i 2008  przedstawia poniższa tabela.

Działalność kontrolno-represyjna w latach 2008-2009