WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2008 roku była ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kluczborku realizowała zadania zgodnie z „Planem zasadniczych przedsięwzięć na 2008 rok”, obejmującym główne kierunki działania, zasadnicze zamierzenia oraz harmonogram nadzoru nad obiektami. Ponadto przeprowadzono 540 kontroli ponadplanowych, podejmowanych w związku z działaniami akcyjnymi, na podstawie otrzymywanych wytycznych, zawiadomień i zgłoszeń. Prowadzono działalność przeciwepidemiczną w zakresie chorób zakaźnych, zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia. Pracownicy uczestniczyli w licznych szkoleniach w celu ustawicznego podnoszenia kwalifikacji i umiejętności w obszarze działania inspekcji sanitarnej. W celu oceny realnych i potencjalnych zagrożeń mogących wpływać na stan warunków zdrowotnych ludności m.in. nadzorowano i monitorowano: - sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych, - jakość wody przeznaczonej do spożycia, - zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w Kluczborku, - bezpieczeństwo żywność, żywienia i przedmiotów użytku - środowisko pracy, w którym występowały czynniki szkodliwe i uciążliwe dla zdrowia, - stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych, zakładów opieki zdrowotnej, placówek nauczania i wychowania, obiektów turystyczno-wypoczynkowych i innych obiektów użyteczności publicznej. W ramach działalności kontrolno-represyjnej w 2008 roku przeprowadzono ogółem 2113 kontroli i wizytacji. Wydano 607 decyzji administracyjnych, nałożono 84 mandatów na kwotę 11 970,00 zł. W zakresie urzędowej kontroli żywności, monitoringu jakości wody i powietrza atmosferycznego oraz prowadzonego nadzoru epidemiologicznego chorób zakaźnych pobrano 1 251 próbek do badań laboratoryjnych. Systematyczny nadzór nad obiektami oraz analiza sprawozdań z badań pobranych próbek pozwoliły na ujawnienie nieprawidłowości i zagrożeń oraz w efekcie na ich likwidację. Wyniki nadzoru są wykorzystywane do planowania działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu wyeliminowania potencjalnych zagrożeń oraz są podstawą do dokonania oceny stanu sanitarnego powiatu. I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych. W 2008r. działania związane z zapobieganiem występowania chorób zakaźnych były następstwem bieżącej sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych i zakażeń. W ciągu roku przeprowadzono 220 dochodzeń epidemiologicznych w przypadkach podejrzeń lub wystąpień chorób zakaźnych. Dochodzenia przeprowadzane były w tych jednostkach chorobowych, w których wymagane jest: · ustalenie źródła zakażenia, · wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zachorowanie, · objęcie nadzorem osób kontaktujących się z chorym, · przeprowadzenie dezynfekcji w celu przerwania dróg szerzenia się zakażenia, · ustalenie stanu zdrowia zwierzęcia podejrzanego o zakażenie wścieklizną w celu podjęcia ostatecznej decyzji dotyczącej szczepienia osoby pogryzionej przez to zwierzę, · przeprowadzenie kwalifikacji zachorowań zgodnie z definicjami przypadków chorób zakaźnych dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego. Prowadzenie nadzoru epidemiologicznego ma na celu uzyskanie konkretnych korzyści dla zdrowia publicznego. Informacje uzyskane w wyniku nadzoru służą nie tylko czystej wiedzy epidemiologicznej, ale dają rozeznanie, co do rozmiarów konkretnych zagrożeń. W 2008r. nie obserwowano wystąpienia epidemii chorób zakaźnych. W styczniu potwierdzono cztery pojedyncze przypadki inwazyjnej choroby meningokokowej, w tym dwa dotyczące zachorowań w grudniu 2007r. U wszystkich chorych wystąpiło meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, w jednym przypadku wystąpiło dodatkowo zapalenie mózgu i posocznica zakończone zgonem pacjenta. Pozostałe trzy zachorowania zakończyły się wyzdrowieniem. Przyczyną zakażenia były bakterie Neisseria meningitidis (meningokoki), jeden przypadek z grupy C oraz jeden z grupy B, w dwóchóch pozostałych nie określono serogrupy Neisseria meningitidis. Zakażenia meningokokowe stanowią duże zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, wobec powyższego postępowanie zapobiegawcze prowadzone jest zgodne z wytycznymi Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego – rekomendowanymi przez Głównego Inspektora Sanitarnego, które polega m.in. na szybkim wdrożeniu chemioprofilaktyki u osób z najbliższego otoczenia. Zamieszczona mapa ilustrująca występowanie zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową w powiecie kluczborskim w latach 2007-2008
Obserwowany wzrost zachorowań na niektóre choroby zakaźne w 2008 roku miał, podobnie jak w latach poprzednich, charakter sezonowy – np. zachorowania na grypę. Odnotowany wzrost zakażeń wywołanych przez rotawirusy może być związany z rozszerzeniem diagnostyki przez lokalne laboratorium o wykonywanie badań w tym kierunku. Zarejestrowano 54 zakażenia wywołane rotawirusami i 6 zakażeń wywołanych adenowirusami. Ponadto w 3 przypadkach stwierdzono zakażenie adenowirusami i rotawirusami jednocześnie. Odnotowane spadki zachorowań na takie choroby jak: ospa wietrzna, świnka, różyczka wiążą się z kontynuacją wieloletnich trendów – okresowe wzrosty i spadki ilości zachorowań (tabele I-III). W 2008 roku w porównaniu z rokiem wcześniejszym zaobserwowano: · wzrost zapadalności na boreliozę, wirusowe zapalenie wątroby typu C, lambliozę, zatrucia pokarmowe wywołane pałeczkami Salmonella i zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy. · spadek, zapadalności na ospę wietrzną, świnkę, różyczkę i krztusiec. W ciągu roku. przeprowadzono 108 dochodzeń epidemiologicznych w przypadku podejrzenia o zakażenie wirusem wścieklizny w związku z pogryzieniem przez zwierzęta. Zaszczepiono 8 osób przeciwko wściekliźnie wskutek pogryzień przez zwierzęta, u których nie można było wykluczyć wścieklizny (zwierzęta nieznane- pies, kot, szczur). W trakcie prowadzonego nadzoru epidemiologicznego w tym zakresie współpracowano z Powiatowym Lekarzem Weterynarii w Kluczborku. W 2008 r. nastąpił wzrost zapadalności na boreliozę ogółem w powiecie w tym w gminie Wołczyn. Zapadalność na boreliozę na 100 tys. mieszkańców w latach 1996 – 2008, na terenie nadzorowanym przez PSSE w Kluczborku w porównaniu z Polską i województwem opolskim. ROK POLSKA WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE PSSE KLUCZBORK MIASTO I GMINA KLUCZBORK MIASTO I GMINA WOŁCZYN MIASTO I GMINA BYCZYNA GMINA LASOWICE WLK. 1996 Brak danych -rejestrowano od połowy roku 1997 1,7 0,9 0 0 0 0 0 1998 2,0 0,8 2,5 0 6,7 0 13,2 1999 2,3 1 1,4 0 0 0 13,2 2000 2,3 5,1 1,4 2,5 0 0 0 2001 6,4 7,2 11,0 10,0 0 9,9 39,9 2002 5,3 8,2 1,4 0 0 0 13,3 2003 9,4 18,3 7,0 7,6 6,8 0 13,5 2004 10,0 12,5 19,8 12,9 27,4 19,9 41,0 2005 11,5 16,3 22,8 18,2 27,6 20,0 41,2 2006 17,5 29.0 24,4 26,2 20,8 20,3 27,6 2007 20,3 18,4 17,3 15,8 34,9 0 13,9 2008 21,6 23,2 24,8 16,0 56,2 10,2 28,0 W porównaniu z rokiem ubiegłym w 2008r. zanotowano nieznaczny wzrost zapadalności na salmonelozy. W przypadku 13 zachorowań przyczyną były zakażenia pałeczkami Salmonella Enteritidis, a w jednym przypadku zachorowania spowodowane były pałeczkami Salmonella Typhimurium. Zapadalność na salmonellozy na 100 tys. mieszkańców w latach 1995 – 2008, na terenie nadzorowanym przez PSSE w Kluczborku w porównaniu z Polską i województwem opolskim. ROK POLSKA WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE PSSE KLUCZBORK MIASTO I GMINA KLUCZBORK MIASTO I GMINA WOŁCZYN MIASTO I GMINA BYCZYNA GMINA LASOWICE WLK. 1995 87,8 78,0 38,5 34,9 33,3 0 66,0 1996 74,8 56,7 110 79,9 59,9 109,3 52,8 1997 72,4 62,8 59,3 25,0 133,1 89,6 105,5 1998 69,0 54,9 111,1 74,8 79,9 398,9 52,6 1999 60,5 37,2 85,6 104,7 73 79,8 26,5 2000 58,8 51,1 61,9 42,4 86,7 0 198,8 2001 51,2 46,0 46,8 60,0 20,0 29,7 53,2 2002 53,3 46,8 19,4 17,6 33,4 19,8 0 2003 43,2 38,0 61,4 68,5 27,1 39,8 121,6 2004 41,8 35,8 32,5 25,7 68,4 9,9 27,4 2005 41,9 27,9 37 36,3 48,3 20,0 41,1 2006 34,6 25,0 11,5 20,9 0 0 0 2007 30,3 27,0 18,8 18,5 34,9 10,2 0 2008 24,9 20,3 20,4 5,3 70,2 10,2 14,0 W 2008r. na terenie powiatu kluczborskiego odnotowano dwa przypadki ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. W jednym ognisku, które wystąpiło w mieszkaniu prywatnym, czynnikiem etiologicznym zatrucia pokarmowego były pałeczki Salmonella Enteritidis. Drugie ognisko zatrucia pokarmowego wystąpiło w Przedszkolu Publicznym na terenie Wołczyna. W tym przypadku prawdopodobnym czynnikiem etiologicznym zachorowań były wirusy typu Norwalk. Ogółem w obu zbiorowych zatruciach pokarmowych nadzorem objęto 145 osób narażonych. Ilość zbiorowych zatruć pokarmowych, w porównaniu z ubiegłymi latami, spada. Zjawisko to można uzasadnić zmianą nawyków kulinarnych, większa dbałością o higienę i prowadzoną od lat edukacją . Od kilku lat dyrektorzy szkół i przedszkoli coraz częściej sygnalizują występowanie problemu wszawicy na terenie ich placówek. Duże skupiska dzieci ułatwiają przenoszenie i rozprzestrzenianie się wszawicy. Jedynie ścisła współpraca szkoły z rodzicami, pracownikami służby zdrowia może przynieść wymierne efekty. Brak jednoznacznych regulacji prawnych w zakresie zwalczania wszawicy utrudnia działania w tym obszarze. W 2008r. kontynuowano nadzór nad grypą przy wykorzystaniu m. in. systemu SENTINEL. Jest to zintegrowany system nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą, prowadzony w tej samej populacji. System Sentinel ma na celu prowadzenie stałego monitoringu w zakresie ilości zachorowań, ustalenia krążących w danym sezonie epidemicznym szczepów wirusa oraz służy ocenie trendów zachorowań. W ramach tego programu, oprócz rejestracji przypadków podejrzeń/zachorowań na grypę, pobierano od chorych materiał do badań wirusologicznych (wymazy z gardła i nosa) w celu wyizolowania wirusa grypy. Dodatkowo pobierano do badań próbki surowicy. W 2008 r. z pobranych wymazów od chorych nie wyizolowano wirusów grypy. W 2008 r. zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę odnotowano u 189 osób (zapadalność 0,3%). Dla porównania w 2007 r. u 245 osób (zapadalność 0,4% ). W 2008 r. na terenie powiatu kluczborskiego szczyt zachorowań na grypę wystąpił w styczniu. Na wykresie przedstawiono średnią dzienną zapadalność na grypę w Polsce w sezonie grypowym w latach 2004-2008. Dane pochodzą z meldunków Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie (www.pzh.gov.pl) Wykres: Średnia dzienna zapadalność (na 100 tys. ludności) wg tygodniowych / dwutygodniowych meldunków w sezonie 2008/2009 w porównaniu z sezonami 2004/2005 - 2007/2008 W zapobieganiu zachorowaniom na grypę dużą rolę odgrywają szczepienia ochronne. Szczepienia te są zalecane szczególnie osobom starszym, w obniżonej odporności, przewlekle chorym oraz niektórym grupom zawodowym np. pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu oraz innym osobom narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi. Szczepienia te są szczepieniami zalecanymi i nie są refundowane przez budżet państwa. W powiecie kluczborskim w 2008r. przeciw grypie zaszczepiono zaledwie 2150 osób, co stanowi 3,1% populacji powiatu. W porównaniu do roku 2007 roku odnotowano niewielki wzrost. W 2008r. zanotowano 11 przypadków przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby typu B (wzw typu B) i 6 przypadków przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby typu C. Liczba przypadków wzw typu B na terenie powiatu kluczborskiego nie wzrosła w porównaniu z rokiem 2007, natomiast wzrosła liczba przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby typu C. Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień przeciwko wzw typu B w Polsce od kilkunastu lat obserwujemy systematyczny spadek ilości nowych zachorowań. Obowiązkowe szczepienia przeciwko wzw typu B rozpoczynane jest już w okresie noworodkowym. Ma to zapobiec szerzeniu się zakażeń i doprowadzić do radykalnego ograniczenia liczby nosicieli wirusa HBV wywołującego wzw typu B w przyszłości. Ponadto szczepione są także dzieci w 14 roku życia, (w roku 2008 rozpoczęto szczepienia ostatniego rocznika dzieci 14-letnich, które do tej pory nie były uodparniane przeciw wzw typu B jako noworodki). Ponadto szczepieniom podlegają także uczniowie szkół medycznych i studenci uczelni medycznych oraz osoby wykonujące zawody medyczne, osoby z kontaktu z zakażonymi HBV, osoby z przewlekłym uszkodzeniem nerek (zwłaszcza dializowani), osoby z przewlekłym uszkodzeniem wątroby, zakażeni HIV, dzieci z wrodzonym lub nabytym defektem odporności i osoby przygotowywane do zabiegów w krążeniu pozaustrojowym. W wyniku prowadzonych szczepień w latach ubiegłych około 90 % populacji dzieci i młodzieży do 18 roku w powiecie kluczborskim życia została zaszczepiona przeciwko wzw typu B. W dalszym ciągu należy dążyć do zaszczepienia jak największej liczby osób, w tym nie objętych szczepieniami obowiązkowymi. W 2008 roku przeciwko wzw typu B zaszczepiono: Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B na 100 tys. mieszkańców w latach 1990–2008, na terenie nadzorowanym przez PSSE w Kluczborku w porównaniu z Polską i województwem opolskim. ROK POLSKA WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE PSSE KLUCZBORK MIASTO I GMINA KLUCZBORK MIASTO I GMINA WOŁCZYN MIASTO I GMINA BYCZYNA GMINA LASOWICE WLK. 1990 39,7 33,8 39,5 30,5 53,9 99.3 0 1991 35,6 33,6 31,8 35,3 20,3 69,7 13,1 1992 34,5 29,4 44,3 60,0 54,1 9,9 13,1 1993 34,6 26,4 42,7 47,4 66,7 19,7 0 1994 28,4 26,6 59,2 47,4 86,4 59,6 92,8 1995 23,4 22,4 15,1 12,5 26,6 19,9 0 1996 16,7 18,8 11,3 9,9 19,9 19,9 0 1997 12,5 14,9 13,9 7,5 26,6 29,9 0 1998 10,1 9,8 5,0 7,5 6,7 0 0 1999 8,7 7,3 6,9 12,5 0 0 0 2000 7,0 5,4 5,5 5,0 13,3 0 0 2001 5,9 5,4 8,3 5,0 0 0 0 2002 5,0 4,2 6,9 7,5 0 19,8 0 2003 4,4 3,0 5,6 7,6 0 9,9 0 2004 3,86 3,1 5,6 10,3 0 0 0 2005 4,5 3,3 17,0 15,6 20,7 10,0 27,5 2006 4,4 4,6 17,2 13,1 6,9 10,1 6,9 2007 3,8 5,8 17,3 18,5 6,9 30,6 13,9 2008 3,5 5,6 16,0 18,7 14,0 10,2 14,0 Pomimo spadku ilości nowych ostrych zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B nadal prowadzone są działania mające poprawić sytuację epidemiologiczną w tym zakresie. Co roku wykrywane są zachorowania na przewlekłe wzw typu B, będące efektem dawnych zakażeń wirusem HBV. Celem leczenia przewlekłego wzw B jest eliminacja wirusa HBV, zmniejszenie jego zakaźności oraz zatrzymanie postępu choroby, która może doprowadzić do marskości i raka wątroby. Poważnym problemem epidemiologicznym są również zakażenia wirusem HCV powodujące wirusowe zapalenie wątroby typu C. Dotychczas nie opracowano szczepionki przeciwko temu zakażeniu. Problem zakażenia HCV jest wielkim wyzwaniem dla ochrony zdrowia. W 2008r. na terenie naszego powiatu zarejestrowano 6 przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby typu C. Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu C 100 tys. mieszkańców w latach 1995 – 2008, na terenie nadzorowanym przez PSSE w Kluczborku w porównaniu z Polską i województwem opolskim. ROK POLSKA WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE PSSE KLUCZBORK MIASTO I GMINA KLUCZBORK MIASTO I GMINA WOŁCZYN MIASTO I GMINA BYCZYNA GMINA LASOWICE WLK. 1995 Nie prowadzono rejestracji wirusowego zapalenia wątroby typu C 1996 1997 2,8 2,6 7,6 4,98 13,3 0 13,1 1998 4,0 1,4 0 0 0 0 0 1999 4,8 2,4 9,6 12,5 13,3 0 0 2000 5,1 1,6 1,4 2,5 0 0 0 2001 4,7 3,8 2,8 5,0 0 0 0 2002 4,9 2,6 4,1 2,5 13,3 0 0 2003 5,6 3,1 9,8 15,2 0 9,9 0 2004 5,4 2,2 0 0 0 0 0 2005 7,8 3,6 7,1 0 0 50,1 0 2006 7,7 4,5 7,2 5,3 13,9 10,1 0 2007 7,2 5,3 0 0 0 0 0 2008 6,2 5,4 8,8 5,3 14,0 20,5 0 W 2008r. w ramach programu eradykacji poliomyelitis na świecie kontynuowano nadzór nad ostrymi porażeniami wiotkimi u dzieci. W powyższym zakresie, średnio co dwa tygodnie pracownicy Oddziału Epidemiologii wizytowali Oddział Pediatryczny Szpitala Powiatowego w Kluczborku w celu monitorowania ostrych porażeń wiotkich. W 2008r. w Szpitalu Powiatowym w Kluczborku nie stwierdzono ww. przypadków. W 2008r. zgłoszone zostało jedno podejrzenie odry. Przeprowadzone badanie serologiczne próbki krwi w kierunku p/ciał odrowych w klasie IgM wykluczyły zachorowanie na odrę u tej osoby. Zgodnie z realizowanym przez Polskę programem eliminacji odry prowadzony jest aktywny nadzór epidemiologiczny nad podejrzeniami zachorowań na odrą i w każdym przypadku wykonywane są badania laboratoryjne w celu potwierdzenia lub wykluczenia zachorowania na odrę. W 2008 roku nastąpiły dalsze zmiany w Programie Szczepień Ochronnych. Z dniem 1 października 2008 roku wprowadzano bezpłatne szczepienia obowiązkowe: - przeciwko pneumokokom (Streptococcus pneumoniae) dla dzieci do 5 roku życia z grup wysokiego ryzyka rozwoju inwazyjnej choroby pneumokokowej, - przeciwko ospie wietrznej dla dzieci do 12 lat z grup wysokiego ryzyka oraz dla dzieci do ukończenia 12 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną , a przebywają z dziećmi o zaburzonej odporności. Zmiany te wynikają z wysokiej śmiertelności oraz chorobowości w przebiegu zakażeń Streptococcus pneumoniae oraz zakażenia wirusem ospy wietrznej u dzieci zaliczanych do grup ryzyka. W 2008 r. spośród szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych wykonano następujące szczepienia przeciwko: · grypie - 2150 osób, · wirusowemu zapaleniu wątroby typu B - 675 osób, · wirusowemu zapaleniu wątroby typu A - 8 osób, · kleszczowemu zapaleniu mózgu - 51 osób, · ospie wietrznej - 26 osób, · pneumokokom -163 osoby, · durowi brzusznemu - 1 osoba, · rotawirusom - 31 niemowląt. W Polsce rotawirusy są główną przyczyną ostrej biegunki o ciężkim przebiegu u dzieci do 5 roku życia. W 2008r. zaszczepionych 6,2 % populacji niemowląt z powiatu kluczborskiego. · meningokokom gr. C - 466 osób, w tym z inicjatywy samorządów lokalnych zaszczepiono 371 dzieci urodzonych w 2002 roku. Działania te były kontynuacją akcji szczepień dzieci i młodzieży rozpoczętej w 2007 roku. W Programie Szczepień zalecane są także szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Szczepionka zalecana jest dla dziewcząt od 9 roku życia. Zakażenie ludzkim wirusem brodawczaka może być przyczyną raka szyjki macicy, który jest trzecią w kolejności przyczyną zgonów z powodu nowotworów u kobiet w Polsce. W powiecie kluczborskim zaszczepiono 24 osoby przeciwko HPV. Na podstawie rocznego sprawozdania z wykonawstwa szczepień ochronnych w 2008r. dokonano procentowej oceny stanu uodpornienia określonych roczników dzieci przeciwko wybranym chorobom zakaźnym: · dzieci urodzone w 2007r. - 98,8% ( pełne III- dawkowe szczepienie przeciw wzw typu B), - 99,5% ( szczepienie pierwotne i uzupełniające przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i Haemophilus influenzae typu b ), · dzieci urodzone w 2006r. - 100 % ( szczepienie podstawowe przeciw wzw typu B), - 98,4% ( szczepienie podstawowe przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz poliomyelitis), - 97,1% ( szczepienie podstawowe przeciw Haemophilus influenzae typu b). · dzieci urodzone w 2002r. - 95,5% (pierwsza dawka przypominająca szczepienia przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz poliomyelitis), · dzieci urodzone w 1998r. - 97,2% ( druga dawka przypominająca przeciw odrze), - 96,9% (szczepienie przeciw śwince, odrze i różyczce) · dzieci urodzone w 1994r. - 98,1% ( szczepienie podstawowe przeciw wzw typu B), - 92,1% ( druga dawka przypominająca szczepienia przeciw błonicy i tężcowi), · młodzież urodzona w 1989r. – 86,6% ( trzecia dawka uzupełniająca szczepienia przeciw błonicy i tężcowi). Źródłem powyższych danych są karty szczepień, znajdujące się w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej na terenie powiatu kluczborskiego. Należy podkreślić, że w punktach szczepień pozostaje duża ilość kart szczepień osób, które wyjechały za granicę. W związku z faktem, że nieznany jest aktualny stan uodpornienia tych osób, w sprawozdaniach wykazywane są one jako nieuodpornione przeciwko określonym chorobom zakaźnym. W związku z reorganizacją w 2007 roku profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi w wieku szkolnym i młodzieżą szczepienia tej grupy osób wykonywane są w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej. Obecnie największym problemem jest podanie ostatniej dawki szczepionki przeciwko błonicy i tężcowi młodzieży w 19 roku życia (rocznik 1989r.). Osoby te często przebywają poza miejscem stałego zameldowania (często za granicą) i niechętnie zgłaszają się do punktów szczepień. W 2008 roku placówki medyczne zgłosiły 15 takich osób. W wyniku podjętych działań udało się zaszczepić część z nich. Ponadto w 2008r. placówki podstawowej opieki zdrowotnej zgłosiły do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku 16 środowisk opornych, w których rodzice lub prawni opiekunowie dzieci nie wypełniali względem podopiecznych obowiązku szczepień ochronnych. W środowiskach tych podjęto stosowne działania. Szczepienia ochronne odgrywają podstawowe znaczenie w zapobieganiu chorób zakaźnych. Zgodnie z teorią odporności zbiorowiskowej zaszczepienie jak największej liczby osób w danej populacji zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na daną chorobę również osób nieuodpornionych.
Tabela IV
LICZBA ZACHOROWAŃ I WSPÓŁCZYNNIKI ZAPADALNOŚCI /na 100.000 mieszkańców/ NA WYBRANE JEDNOSTKI CHOROBOWE W GMINACH NADZOROWANYCH PRZEZ PSSE W KLUCZBORKU W PORÓWNANIU Z WOJEWÓDZTWEM OPOLSKIM W 2008 ROKU
|
JEDNOSTKA CHOROBOWA |
WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE |
PSSE KLUCZBORK |
MIASTO I GMINA KLUCZBORK |
MIASTO I GMINA WOŁCZYN |
MIASTO I GMINA BYCZYNA |
GMINA LASOWICE WIK | ||||||
|
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności |
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności |
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności |
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności |
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności |
Liczba zachorowań |
Współczynnik zapadalności | |
|
Wirusowe Zapalenie Wątroby typ A |
1 |
0,1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Wirusowe Zapalenie Wątroby typ B |
58 |
5,6 |
11 |
16,0 |
7 |
18,7 |
2 |
14,0 |
1 |
10,2 |
1 |
14,0 |
|
Wirusowe Zapalenie Wątroby typ C |
56 |
5,4 |
6 |
8,8 |
2 |
5,3 |
2 |
14,0 |
2 |
20,5 |
0 |
0 |
|
Salmonellozy Zatrucia pokarmowe |
210 |
20,3 |
14 |
20,4 |
2 |
5,3 |
10 |
70,2 |
1 |
10,2 |
1 |
14,0 |
|
Odra |
3 |
0,3 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Ospa wietrzna |
4490 |
434,0 |
318 |
463,9 |
165 |
441,1 |
59 |
414,4 |
52 |
532,9 |
42 |
588,4 |
|
Różyczka |
344 |
33,2 |
12 |
17,5 |
5 |
13,4 |
5 |
35,1 |
1 |
10,2 |
1 |
14,0 |
|
Płonica |
548 |
53,0 |
25 |
36,5 |
9 |
24,1 |
6 |
42,1 |
6 |
61,5 |
4 |
56,0 |
|
Nagminne zapalenie przyusznic |
110 |
10,6 |
8 |
11,7 |
0 |
0 |
1 |
7,0 |
7 |
71,7 |
0 |
0 |
|
Świerzb |
568 |
54,9 |
52 |
75,9 |
31 |
82,9 |
4 |
28,1 |
13 |
133,2 |
4 |
56,0 |
|
Borelioza |
240 |
23,2 |
17 |
24,8 |
6 |
16,0 |
8 |
56,2 |
1 |
10,2 |
2 |
28,0 |
|
Krztusiec |
59 |
5,7 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Lamblioza |
105 |
10,1 |
77 |
112,3 |
0 |
0 |
77 |
540,8 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Owsica |
87 |
8,4 |
12 |
17,5 |
6 |
16,0 |
0 |
0 |
6 |
61,5 |
0 |
0 |
|
Glistnica |
75 |
7,2 |
3 |
4,4 |
1 |
2,7 |
2 |
14,05 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Wszawica |
42 |
4,1 |
4 |
5,8 |
4 |
10,7 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
II. Jakość wody przeznaczonej do spożycia
1. Wprowadzenie
Na terenie powiatu kluczborskiego w 2008 r. nadzorem sanitarnym objętych było
16 wodociągów: 15 to wodociągi sieciowe, wykorzystywane do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, 1 – wodociąg lokalny Ośrodka Wypoczynkowego w Bąkowie.
W tabeli nr 1 przedstawiono stan zwodociągowania na terenie powiatu kluczborskiego.
Tabela nr 1.
|
Lp. |
Gmina |
Liczba miejscowości na terenie gminy |
Liczba zwodociągowanych miejscowości |
Liczba wodociągów sieciowych |
Liczba ludności zaopatrywanej |
|
1. |
Kluczbork |
26 (1 miasto, 25 wsi) |
26 |
5 |
37 407 |
|
2. |
Byczyna |
23 (1 miasto, 22 wsie) |
23 |
4 |
9 759 |
|
3. |
Wołczyn |
22 (1 miasto, 21 wsi) |
22 |
5 |
14 239 |
|
4. |
Lasowice W. |
13 (wsie) |
13 |
1 |
7 138 |
2. Jakość wody
Oceny jakości wody dokonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417).
W tabeli przedstawiono te wodociągi sieciowe, w których woda nie odpowiada wymaganiom określonym w cytowanym wyżej rozporządzeniu.
Tabela nr 2.
|
Wodociąg |
Liczba ludności korzystającej z wodociągu |
Parametr niezgodny z wymaganiami |
Działania podjęte przez PPIS w Kluczborku |
|
Krzywiczyny |
636 |
żelazo, mangan |
Decyzje o warunkowej przydatności wody do spożycia z terminem realizacji do 31.12.2009 r. |
|
Dobiercice |
724 |
mangan |
Decyzja warunkowo dopuszczająca wodę do spożycia w terminie do 31.12.2009 r. |
|
Kostów |
1190 |
azotany |
Decyzja o warunkowej przydatności wody do spożycia w terminie do 01.07.2010 r. na warunkach przyznanego odstępstwa |
Odsetek wodociągów podających wodę o nieodpowiedniej jakości wynosi 20% w stosunku do ogólnej liczby wodociągów sieciowych. W pozostałych wodociągach jakość wody odpowiada wymaganiom sanitarnym zarówno pod względem fizykochemicznym jak i mikrobiologicznym.
Wodę o odpowiedniej jakości dostarcza także wodociąg lokalny Ośrodka Wypoczynkowego w Bąkowie. Z uwagi na to, że nie jest on wykorzystywany do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, pominięto go w dalszej części opracowania.
Woda podawana do sieci z dwóch wodociągach (Krzywiczyny i Dobiercice) zawiera ponadnormatywne stężenia żelaza i manganu. Ich obecność w wodzie w stężeniach przekraczających dopuszczalne normy (dla żelaza – 0, 200mg/l, manganu 0, 050mg/l) nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia, ale jest uciążliwa dla konsumentów. W Krzywiczynach przyczyną nieodpowiedniej jakości wody jest brak urządzeń do uzdatniania wody, w Dobiercicach – uzdatnianie jest nieskuteczne.
W pięciu wodociągach sieciowych (Polanowice-Byczyna, Kostów, Nasale Kastel, Wołczyn i Markotów) w wysokich stężeniach (powyżej 40mg/l) występują azotany. To 33,3% nadzorowanych wodociągów wykorzystywanych do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę.
Woda w Kostowie zawiera ponadnormatywne ilości azotanów, które są niepożądane ze względów zdrowotnych; takiej wody nie należy używać do przygotowywania pokarmów dla niemowląt do 3 miesiąca życia, karmionych z butelki ze względu na zagrożenie methemoglobinemią. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kluczborku wydał na wniosek zarządcy wodociągu zgodę na odstępstwo od wymagań w zakresie azotanów do 01 lipca 2010 r. W tym okresie ich stężenie w wodzie podawanej do sieci nie może przekraczać 70mg/l. Najwyższe dopuszczalne stężenie azotanów wynosi 50mg/l.
Na terenie gminy Byczyna oprócz Kostowa, azotany w wysokich stężeniach występują w wodzie wodociągów Nasale Kastel i Polanowice Byczyna.
W tabeli przedstawiono wartości azotanów (w mg/l) w wodzie podawanej do sieci*
Tabela nr 3.
|
Miesiąc |
WODOCIĄG | ||
|
Polanowice stacja wodociągowa |
Kostów stacja wodociągowa |
Nasale Kastel stacja uzdatniania wody | |
|
styczeń |
40,14 |
- |
- |
|
luty |
- |
57,19 |
45,80 |
|
marzec |
38,99 |
- |
- |
|
kwiecień |
- |
46,14 |
46,99 |
|
maj |
40,71 |
- |
- |
|
czerwiec |
- |
40,80 |
49,41 |
|
lipiec |
39,33 |
- |
- |
|
sierpień |
- |
46,17 |
47,16 |
|
wrzesień |
- |
- |
- |
|
październik |
41,25 |
48,60 |
52,08 |
|
listopad |
- |
- |
- |
|
grudzień |
40,58 |
47,72 |
49,19 |
* dane z 2008 r.
Niepokojący jest wysoki poziom azotanów w wodzie wodociągu Nasale Kastel. Wodociąg jest zasilany tylko z jednej studni, położonej na terenach rolniczych.
Azotany w stężeniach powyżej 40mg/l występują aż w trzech z czterech eksploatowanych na terenie gminy Byczyna wodociągach. Wodociągi te dostarczają wodę do spożycia blisko 10 tys. ludzi.
Podobnie, jak w 2007 r., także w 2008 r. w wysokich stężeniach azotany występowały w wodociągach w Wołczynie i Markotowie. W tabeli poniżej przedstawiono wartości stwierdzane w próbkach wody podawanej do sieci oraz najwyższe wartości stwierdzane w próbkach wody w sieci u odbiorców indywidualnych w 2008 r.
Tabela nr 4.
|
Miesiąc |
WODOCIĄG | |||
|
Wołczyn |
Markotów | |||
|
stacja wodociągowa w Brzezinkach |
sieć wodociągowa |
stacja wodociągowa |
sieć wodociągowa | |
|
styczeń |
- |
- |
43,56 |
45,82 |
|
luty |
46,56 |
49,14 |
- |
- |
|
marzec |
53,87 |
48,45 |
48,03 |
47,38 |
|
kwiecień |
- |
- |
- |
- |
|
maj |
45,40 |
51,68 |
49,51 |
50,28 |
|
czerwiec |
- |
- |
- |
- |
|
lipiec |
46,55 |
46,78 |
47,40 |
48,76 |
|
sierpień |
- |
- |
- |
- |
|
wrzesień |
50,21 |
49,46 |
49,68 |
50,97 |
|
październik |
- |
- |
- |
- |
|
listopad |
51,56 |
50,25 |
48,2 |
51,0 |
|
grudzień |
- |
- |
|
|
Studnie dla wodociągu w Wołczynie i Markotowie są zlokalizowane na terenach wiejskich, wykorzystywanych rolniczo. Poziomy azotanów w obu wodociągach wykazują tendencję wzrostową. Niepokojący jest wyraźny wzrost azotanów w wodociągu w Markotowie. W latach 2004-2006 stężenie azotanów nie przekraczało 40mg/l, a w latach 2007-2008 wartości te zbliżyły się do górnej dopuszczalnej granicy 50mg/l.
W tabeli przedstawiono dane dotyczące ilości pobranych do badań chemicznych próbek wody przeznaczonej do spożycia, w których stwierdzono ponadnormatywne stężenia azotanów w stosunku do próbek pobranych ogółem w latach 2004 -2008.
Tabela nr 5.
|
Rok |
WODOCIĄG | |||||
|
Wołczyn |
Markotów | |||||
|
Ilość próbek pobranych ogółem |
Ilość próbek o ponadnormatywnych stężeniach azotanów |
% próbek nieodpowiedniej jakości |
Ilość próbek pobranych ogółem |
Ilość próbek o ponadnormatywnych stężeniach azotanów |
% próbek nieodpowiedniej jakości | |
|
2004 |
14 |
2 |
14,3 |
4 |
0 |
- |
|
2005 |
14 |
3 |
21,4 |
8 |
0 |
- |
|
2006 |
16 |
2 |
12,5 |
6 |
0 |
- |
|
2007 |
23 |
8 |
34,8 |
10 |
0 |
- |
|
2008 |
25 |
5 |
20 |
12 |
3 |
25 |
W 10 wodociągach sieciowych stosowane są procesy uzdatniania wody ze względu na ponadnormatywne stężenia żelaza i manganu w wodach surowych. To 66,6% eksploatowanych w powiecie kluczborskim wodociągów.
W żadnym z nadzorowanych wodociągów nie prowadzi się stałej lub okresowej dezynfekcji wody. W 2008 r. nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody.
3. Sieć wodociągowa
Długość sieci wodociągowej wodociągów sieciowych (bez przyłączy wodociągowych), wg danych otrzymanych od zarządców wodociągów, wynosi nieco ponad 560km.
W tabeli poniżej przedstawiono długość sieci w poszczególnych gminach oraz rodzaj materiału, z którego jest wykonana.
Tabela nr 6.
|
Gmina |
Liczba eksploatowanych wodociągów sieciowych |
Długość sieci wodociągowej w km |
Materiały, z których wykonana jest sieć |
|
Kluczbork |
5 |
229,4 |
żeliwo, stal, ocynk, PCV, PE, azbestocement |
|
Byczyna |
4 |
110,5 |
żeliwo, PCV, PE |
|
Wołczyn |
5 |
98,3 |
żeliwo, PCV |
|
Lasowice Wielkie |
1 |
113,4 |
PCV |
Z azbestocementu jest wykonana sieć wodociągowa w Łowkowicach oraz krótkie odcinki sieci w Kluczborku. Łącznie to 8km, co stanowi 3, 5% długości sieci wodociągowej w gminie Kluczbork.
4. Charakterystyka urządzeń zaopatrujących ludność w wodę do picia
W tej części omówiono wodociągi sieciowe, wykorzystywane do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę. Wśród nich przeważają małe wodociągi, zarówno pod względem ilości produkowanej wody, długości sieci, jak i liczby zaopatrywanej ludności. Wszystkie wodociągi zostały w 2008 r. skontrolowane. Poniżej przedstawiono ich charakterystykę wg wielkości produkowanej wody w 2008 r.
4.1. Wodociągi o produkcji wody poniżej 100m3/dobę
Stanowią największą grupę wodociągów na terenie powiatu kluczborskiego(46,6% nadzorowanych wodociągów sieciowych). Należą tu wodociągi w Łowkowicach, Maciejowie, Markotowie, Szymonkowie, Krzywiczynach, Dobiercicach i Nasalach Kastelu, zaopatrujące łącznie blisko 4650 osób. Wody podziemne wykorzystywane do spożycia z tych wodociągów pochodzą z utworów trzecio- i czwartorzędowych.
Woda z 5 wodociągów wymaga stałego uzdatniania ze względu na wysokie stężenia żelaza i manganu w wodzie surowej (Łowkowice, Maciejów, Szymonków, Dobiercice i Nasale Kastel). Wodę o nieodpowiedniej jakości dostarczają wodociągi w Krzywiczynach (żelazo, mangan) i Dobiercicach (mangan).
W 2008 r. w 6 wodociągach (Łowkowice, Maciejów Markotów, Szymonków, Krzywiczyny i Nasale Kastel) wydano decyzje administracyjne nakazujące poprawę stanu sanitarno-technicznego ujęć i urządzeń wodociągowych.
4.2. Wodociągi o produkcji wody 100-1000m3/dobę
W 2008 r. w tej grupie znalazło się 6 wodociągów (40% wszystkich eksploatowanych) – w Bogacicy, Krzywiźnie, Chocianowicach, Polanowicach – Byczynie, Kostowie i Wierzbicy Górnej. Dostarczają wodę ponad 25 tys. osób. Z wyjątkiem wodociągów w Polanowicach i Kostowie, w pozostałych prowadzone jest odżelazianie i odmanganianie wody.
Wodociąg Polanowice – Byczyna do zaopatrzenia ludności w wodę aktualnie wykorzystuje ujęcia w Polanowicach. Studnie w Byczynie ze względu na wysokie stężenia azotanów, wynoszące ponad 100mg/l, nie są eksploatowane. W tej grupie wodociągów w 2008 r. wodę o nieodpowiedniej jakości dostarczał wodociąg w Kostowie.
W 2008 r. wydano 3 decyzje administracyjne na poprawę stanu sanitarno-technicznego ujęć i urządzeń wodociągowych. (wodociągi w Polanowicach, Krzywiźnie i Wierzbicy Górnej).
4.3. Wodociągi o produkcji wody 1000-10 000m3/dobę
To największe na terenie powiatu wodociągi w Kluczborku i Wołczynie, zaopatrujące w wodę blisko 38 tys. osób. Uzdatnianie wody jest prowadzone w Kluczborku. W 2008 r. wydano decyzję administracyjną na poprawę stanu sanitarno-technicznego ujęć wodociągu w Kluczborku.
III. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego
Podobnie, jak w 2007 r. poziom zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego był monitorowany w Kluczborku. Na dwóch stanowiskach pomiarowych oznaczano poziom dwutlenku siarki oraz pyłu zawieszonego PM 10 (cząsteczki pyłu o średnicy poniżej 10µm).
Oceny zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dokonano w oparciu o wyniki pomiarów otrzymanych z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu.
Pył zawieszony PM 10 jest aktualnie podstawowym wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza pyłami na obszarze Unii Europejskiej. Wartości dopuszczalne w Polsce są spójne z wymaganiami unijnymi. Przy ocenie jakości powietrza brano pod uwagę wartości dopuszczalne 40µg/m3 dla średniego rocznego stężenia.
Średnioroczne stężenie pyłu PM 10 w okresie letnim wynosiło 28,7µg/m3 (w 2007 r. – 28,8µg/m3). W okresie grzewczym – 34,5µg/m3 (w 2007 r. – 42,3µg/m3). W porównaniu do okresu grzewczego 2007r. zanotowano znaczny spadek zanieczyszczenia. powietrza. Średnie stężenie dla całego roku wynosiło 33,6µg/m3 (w 2007 r. – 35,6µg/m3).
Dwutlenek siarki – dopuszczalne stężenie średnioroczne wynosi 20µg/m3. W okresie grzewczym 2008 r. wynosiło 3,3µg/m3, (w tym samym okresie 2007 r. – 4,0µg/m3).
W okresie letnim – 0,6µg/m3. Średnie stężenie dla całego roku wynosiło 1,9µg/m3 ( w 2007 r. – 2,1µg/m3).
W 2008 r. nie notowano przekroczeń dopuszczalnych stężeń dwutlenku siarki i pyłu PM 10.
IV. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i basenów
1. Wprowadzenie
W ramach sprawowanego bieżącego nadzoru sanitarnego w 2008 r. kontrole przeprowadzono w 117 obiektach. Na koniec 2008 r. ze względu na stan sanitarno-techniczny negatywnie oceniono 13 zakładów, co stanowi 11,1% wszystkich obiektów skontrolowanych. Dla porównania w 2007 r. ze złym stanem sanitarno-technicznym było 6 zakładów (5,5% skontrolowanych obiektów). Obiekty ocenione negatywnie to zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej (12 zakładów) oraz stacje PKP (1 obiekt).
2. Stan sanitarny wybranych zakładów
2.1. Obiekty świadczące usługi hotelarskie
Nadzorem sanitarnym objętych jest 21 placówek. Są to hotel (na terenie powiatu kluczborskiego jest jeden posiadający kategoryzację), obiekty świadczące usługi hotelarskie, pokoje gościnne, gród warowny, gospodarstwa agroturystyczne, kemping.
W sumie obiekty dysponują blisko 204 miejscami noclegowymi przez cały rok oraz 52 miejscami w sezonie letnim. W gospodarstwach agroturystycznych miejsc noclegowych jest około 40. W 2008 r. w nadzorowanych placówkach nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości oraz w zakresie stanu sanitarno-technicznego.
2.2 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej
W 2008 r. skontrolowano wszystkie będące pod nadzorem obiekty w tej grupie, ogółem 59 zakładów. Wśród nich największy odsetek stanowiły zakłady fryzjerskie (45,7%), następnie gabinety odnowy biologicznej (23,7%), gabinety kosmetyczne (18,6%) oraz pozostałe zakłady, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej (11,9%).
Oceny stanu sanitarnego dokonano w oparciu o wymagania określone
w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 31, poz. 273). W 2008 r. trzy zakłady nie spełniały wymagań cytowanego rozporządzenia, co stanowi 5,1% skontrolowanych placówek. Dla porównania w 2007 r. 8,5% zakładów nie spełniało wymagań sanitarnych.
W 15 placówkach za nieprawidłowości w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku nałożono mandaty karne na kwotę 1300 zł.
2.3. Pozostałe obiekty użyteczności publicznej
W tej grupie obiektów kontrolowano dworce i przystanki PKS, stacje PKP, środki transportu publicznego, domy pomocy społecznej, ustępy publiczne, stacje paliw, cmentarze. Ogółem skontrolowano 38 obiektów. Widoczna jest poprawa w zakresie utrzymania bieżącej czystości na przystankach komunikacyjnych na terenach wiejskich. Nadal jednak stwierdzane są okresowe zaniedbania – brak koszy na śmieci lub przepełnione pojemniki, zaśmiecony teren wokół przystanków oraz wnętrza wiat. W dobrym stanie sanitarno-porządkowym były skontrolowane autobusy PKS – wnętrza są czysto utrzymane, czyste i nieuszkodzone są siedzenia, pojemniki na odpadki wyłożone workami foliowymi.
2.4. Baseny kąpielowe
Na terenie powiatu są cztery – kryta pływalnia, oraz trzy baseny odkryte czynne w sezonie letnim. Trzy obiekty zasilane są wodą wodociągową, jeden – wodą ze studni głębinowej. Na krytej pływalni występuje recyrkulacja wody oraz automatyczna dezynfekcja. W basenach sezonowych nie ma recyrkulacji wody, a dezynfekcja odbywa się ręcznie. Kontrolę stanu sanitarnego basenów kąpielowych, a przede wszystkim jakości wody utrudnia brak regulacji prawnych w tym zakresie.
W 2008 r. stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody na basenach w Bąkowie i Wołczynie. W Bąkowie zainstalowano doraźne automatyczne chlorowanie wody w dużej niecce, co wpłynęło na poprawę jakości wody i do końca sezonu nie notowano zanieczyszczeń wody. W Wołczynie natomiast w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia zwiększano częstotliwość chlorowania oraz dokonywano częściowej wymiany wody.
V. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej i innych świadczących usługi medyczne
1. Wprowadzenie
W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego w 2008 r. skontrolowano ogółem 98 zakładów –
30 zakładów opieki zdrowotnej oraz 68 świadczących inne usługi medyczne (praktyki lekarskie).
Poniżej przedstawiono grupy skontrolowanych obiektów:
- Szpitale – 2
- Zakład Opiekuńczo-Leczniczy – 1
- Przychodnie, poradnie, ambulatoria – 20
- Laboratoria analityczne – 5
- Punkt Krwiodawstwa – 1
- Ratownictwo Medyczne i Transport – 1
- Indywidualna, specjalistyczna i grupowa praktyka lekarska – 68
Ze względu na stan sanitarno-techniczny negatywnie oceniono 5 placówek, co stanowi 5,1% wszystkich skontrolowanych zakładów ochrony zdrowia. Są to szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, laboratorium diagnostyczne, pogotowie ratunkowe oraz indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska. W 2007 r. negatywnie oceniono także 5 placówek.
2. Wybrane zakłady opieki zdrowotnej i inne świadczące usługi medyczne
2.1. Szpitale
W 2008 r. nadzorem sanitarnym objęte były Szpital Powiatowy w Kluczborku i Kluczborskie Regionalne Centrum Chorób Serca i Naczyń, działające od października w wydzielonych pomieszczeniach Szpitala Powiatowego.
Na oddziałach i w poradniach Szpitala Powiatowego nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku i czystości. Nie stwierdzono także nieprawidłowości w zakresie dezynfekcji, sterylizacji, postępowania bielizną czystą i brudną oraz odpadami komunalnymi Nieprawidłowości dotyczą gromadzenia odpadów medycznych oraz stanu sanitarno-technicznego WC w izbie przyjęć oddziału laryngologicznego. Wydane zostały decyzje administracyjne.
W skład Kluczborskiego Regionalnego Centrum Chorób Serca i Naczyń wchodzą pracownia hemodynamiki, szatnie czyste i brudne, węzeł sanitarny, pomieszczenia magazynowe. Pomieszczenia są w dobrym stanie sanitarno-technicznym. Nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości.
2.2. Przychodnie poradnie
W tej grupie przeważają zakłady niepubliczne, których jest 19. W 2008 r. nie było placówek ocenionych negatywnie ze względu na stan sanitarno-techniczny. Dla porównania w 2007 r. były 3 takie zakłady. Nie stwierdzono także zaniedbań w zakresie prowadzenia dezynfekcji i sterylizacji, postępowania z bielizną czystą i brudną oraz gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi.
2.3. Laboratoria analityczne
W 2008 r. skontrolowano 5 placówek. Jeden zakład został oceniony negatywnie ze względu na zły stan techniczno-sanitarny. W żadnym z obiektów nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku, postępowania z bielizną, odpadami medycznymi i komunalnymi. W placówkach stosowany jest wyłącznie sprzęt sterylny jednorazowego użytku.
2.4. Praktyki lekarskie
To na naszym terenie najliczniejsza grupa obiektów świadczących usługi medyczne.
Spośród 83 istniejących praktyk skontrolowano 68 (81,9%). W 2008 r. jedna placówka została oceniona negatywnie ze względu na stan sanitarno-techniczny i toczące się postępowanie administracyjne. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami i bielizną oraz zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości. Szczególną uwagę w czasie kontroli zwracano na dezynfekcję i sterylizację narzędzi w tych gabinetach, w których ze względu na charakter wykonywanych zabiegów może dochodzić do zakażeń. I tak np. wszystkie gabinety stomatologiczne posiadają sprawne technicznie autoklawy (sterylizatory) do sprzętu wielokrotnego użytku. Skuteczność procesów sterylizacji sprawdzana jest w ramach kontroli wewnętrznych i zewnętrznych. Ich wyniki potwierdzają skuteczność i prawidłowość prowadzonych procesów.
VI. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku.
Głównym celem działania Oddziału Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku w 2008r. było zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terenie powiatu. Zadanie to realizowano poprzez prowadzenie kontroli sanitarnych w zakresie spełnienia obowiązujących wymagań sanitarno-zdrowotnych oraz pobieranie próbek środków spożywczych do badań laboratoryjnych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi i unijnymi to przedsiębiorcy branży spożywczej zobowiązani są do zapewnienia bezpieczeństwa żywności m.in. poprzez wdrożenie i stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wprowadzanie zasad systemu HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli).
Na terenie powiatu kluczborskiego w 2008r. nadzorem objęto 537 obiektów żywnościowo- żywieniowych i przedmiotów użytku. Podobnie jak w roku ubiegłym, najliczniejszą grupę stanowiły sklepy spożywcze – 261. Ponadto nadzorowano zakłady produkcji żywności – 44, kioski spożywcze – 48, magazyny hurtowe – 18, zakłady żywienia zbiorowego otwartego- 98, zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego – 49, obiekty ruchome i tymczasowe -11, środki transportu - 5, obiekty obrotu kosmetykami -3.
Do kontroli zaplanowano 368 obiektów. Oprócz kontroli planowych, przeprowadzano także kontrole pozaplanowe – w związku z rekontrolami wydanych decyzji administracyjnych, w przypadku podejrzenia lub uzyskania informacji o uchybieniach zagrażających zdrowiu lub życiu konsumentów oraz w związku z realizacją zadań w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt (RASFF).
Celem systemu RASFF jest zapewnienie wymiany informacji pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej dotyczących działań podejmowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności. System ten pozwala na szybkie i sprawne wycofywanie z obrotu produktów spożywczych, które stwarzają ryzyko dla zdrowia konsumentów.
W 2008r. działania kontrolne w ramach tego systemu dotyczyły głównie produktów wyprodukowanych z udziałem wołowiny pochodzącej z Irlandii, w której stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego limitu dioksan oraz produktów skażonych melaminą.
W 2008r. skontrolowano łącznie 448 placówek, co stanowi 83,4 % wszystkich obiektów będących pod nadzorem. W obiektach tych przeprowadzono 625 kontroli, w tym 49 kontroli interwencyjnych (17 w związku z interwencjami zgłoszonymi przez klientów na niewłaściwą jakość środków spożywczych wprowadzanych do obrotu lub niewłaściwe warunki higieniczne w placówce oraz 32 w związku z funkcjonowania systemu RASFF, mającym na celu szybkiego wycofanie z obrotu zakwestionowanych partii środków spożywczych).
W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 211 decyzji administracyjnych, w tym 155 wynikających z naruszenia przepisów prawnych oraz nałożono 60 mandatów karnych na łączną kwotę 9 970,00zł.
Wyniki działań kontrolnych w latach 2007 i 2008 przedstawia poniższa tabela.
Działalność kontrolno-represyjna w latach 2007-2008
|
|
2007 |
2008 |
|
Liczba obiektów objętych nadzorem |
540 |
537 |
|
Liczba obiektów skontrolowanych |
383 |
448 |
|
Liczba obiektów niezgodnych z wymaganiami |
1 |
13 |
|
% obiektów niezgodnych |
0,45 |
4,5 |
|
Liczba decyzji administracyjnych |
136 |
211 |
|
Liczba nałożonych mandatów |
32 |
60 |
|
Kwota nałożonych mandatów |
4450,00 |
9970,00 |
Odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym zwiększył się w porównaniu do 2007r. Główną przyczyną było zwiększona ilość wprowadzanych do obrotu przeterminowanych środków spożywczych (po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości).
Porównanie stanu sanitarnego poszczególnych grup obiektów wyrażonych w % obiektów niezgodnych z wymaganiami w latach 2007-2008 przedstawia tabela.
Obiekty żywności i żywienia ocenione negatywnie w latach 2007-2008
Rodzaj obiektu |
2007 |
2008 |
Wytwórnie lodów |
0 |
0 |
Automaty do lodów |
0 |
0 |
Ciastkarnie |
0 |
0 |
|
Piekarnie |
0 |
0 |
|
Przetwórnie owocowo-warzywne |
0 |
0 |
|
Zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego |
0 |
0 |
|
Wytwórnie makaronów |
0 |
0 |
Wytwórnie wyrobów cukierniczych |
0 |
0 |
|
Inne wytwórnie |
00 |
00 |
Sklepy |
1 |
12 |
|
Kioski |
0 |
1 |
Targowiska |
0 |
0 |
Magazyny hurtowe |
0 |
0 |
|
Żywienie zbiorowe otwarte |
0 |
0 |
Mała gastronomia |
0 |
0 |
|
Żywienie zbiorowe zamknięte |
0 |
0 |
Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Prowadzono jednolity system kontroli, wychodząc naprzeciw wymaganiom normalizacyjnym Unii Europejskiej. Najwięcej obiektów niezgodnych z wymaganiami stwierdzono w grupie sklepów.
1. Obiekty produkcji żywności
W 2008r. nadzorem objęto 44 zakłady produkujące żywność, wśród nich 2 wytwórnie lodów, 13 automatów lodowych, 17 piekarni, 5 ciastkarni, 1 przetwórnię owocowo-warzywna, 2 zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego, 2 wytwórnie wyrobów cukierniczych, wytwórnię drożdży oraz zakład jodowania i konfekcjonowania soli. Skontrolowano 43 obiekty, co stanowi 98% obiektów nadzorowanych. Łącznie przeprowadzono 55 kontroli, wydano 19 decyzji administracyjnych, w tym 1 zatwierdzającą obiekt do prowadzenia działalności i 18 wynikających z naruszenia przepisów prawnych; nałożono 5 mandatów karnych na kwotę 1 450,00zł.
Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości sanitarne to:
· brak bieżącej czystości pomieszczeń i używanego sprzętu
· palenie papierosów w pomieszczeniach produkcyjnych zakładu
Decyzjami w tej grupie obiektów egzekwowano:
· zapewnienie właściwego stanu technicznego pomieszczeń - ścian, sufitów, podłóg, drzwi, stolarki okiennej
· zapewnienie prawidłowego stanu technicznego używanego sprzętu produkcyjnego i urządzeń
· zapewnienie bieżącej ciepłej i zimnej wody przy punktach wodnych
Do placówek o dobrym stanie sanitarno-higienicznym, podobnie jak w roku ubiegłym, należy zaliczyć automaty do lodów, młyny, wytwórnie wyrobów cukierniczych, wytwórnię drożdży.
W piekarniach i ciastkarniach, pomimo modernizacji i innych działań, stan sanitarno-higieniczny w dalszym ciągu nie jest w pełni zadawalający. Znaczna liczba tych zakładów, działająca od wielu lat, mieści się w budynkach mieszkalnych, w zwartych zabudowach bez możliwości rozbudowy i poprawy funkcjonalności. Wszystkie mandaty karne nałożone w zakładach produkcyjnych dotyczyły piekarni, w których stwierdzono brak dbałości o bieżącą czystość.
W celu zagwarantowania konsumentom prawa do rzetelnej informacji i swobodnego wyboru towarów znajdujących się na rynku, nowe przepisy wymagają, aby zawartość GMO w artykułach spożywczych była wyraźnie sygnalizowana oznakowaniem na opakowaniu oraz w dokumentach towarzyszących partii wyrobu na każdym etapie produkcji i obrotu. W związku z powyższym, celem przeprowadzanych działań kontrolnych w zakładach produkcyjnych była także ocena przestrzegania przez podmioty wymagań obowiązujących przepisów prawnych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących:
§ prawidłowości znakowania surowców oraz wyrobów gotowych do spożycia, przeznaczonych do obrotu (weryfikacja oświadczeń znajdujących się na etykietach i w dokumentacji towarzyszącej, poparta pobraniem próbek do analiz laboratoryjnych na obecność białka zmodyfikowanego genetycznie).
§ wdrożonych procedur i systemów umożliwiających śledzenie surowców i produktów oraz odtworzenie źródeł ich pochodzenia ( miejsce pochodzenia może sugerować modyfikację genetyczną, zważywszy, iż większość soi i kukurydzy dostępnych na rynku pochodzi z importu)
§ wiedzy i świadomości przedsiębiorstw w zakresie wymagań obowiązujących przepisów dotyczących żywności zawierającej, składającej się lub wytworzonej z GMO, w tym zasad jej znakowania i wprowadzania do obrotu handlowego.
Kontrole w ww. zakresie prowadzono w zakładach produkcyjnych, które w procesie technologicznym mogą stosować surowce potencjalnie zawierające lub składające się z organizmów zmodyfikowanych genetycznie, a więc w piekarniach, ciastkarniach oraz w placówkach hurtowego i detalicznego obrotu żywnością. Jak wykazały wyniki kontroli, w porównaniu do lat ubiegłych, wzrosła świadomość przedsiębiorców w zakresie obowiązku traceablity („śledzenia”) drogi surowców i produktów zgodnie z zasadą „krok w tył – krok w przód”. Producenci posiadali dokumentację pozwalającą na identyfikację pochodzenia wykorzystywanych surowców i miejsc dostarczania swoich produktów.
2. Obiekty obrotu żywności
W 2008r. objęto nadzorem 343 placówki, w tym 261 sklepów spożywczych, 48 kiosków spożywczych, 18 hurtowni, 11 obiektów ruchomych i tymczasowych, 5 środków transportu. Skontrolowano 295 placówek, co stanowi 87,3 % wszystkich obiektów wprowadzających żywność do obrotu. Przeprowadzono 415 kontroli, w tym 42 interwencyjne - 10 w związku z interwencjami zgłoszonymi przez klientów na niewłaściwą jakość zdrowotną wprowadzanych do obrotu środków spożywczych lub niewłaściwe warunki sanitarno-higieniczne w placówce i 32 w związku z funkcjonowaniem systemu RASFF. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 146 decyzji administracyjnych, w tym 38 zatwierdzających obiekty do prowadzenia działalności i 108 wynikających z naruszenia przepisów prawnych; nałożono 46 mandatów karnych na kwotę 6 770,00zł.
Najliczniejszą grupę skontrolowanych placówek stanowiły sklepy spożywcze, w których przeprowadzono 339 kontroli sanitarnych. Wydano 118 decyzji administracyjnych i nałożono 39 mandatów karnych na kwotę 5690,00 zł.
Stan sanitarny sklepów jest zróżnicowany – w tej grupie stwierdzono 12 obiektów niezgodnych z wymaganiami, co stanowi 4,6 % wszystkich sklepów objętych nadzorem. Przyczyną dyskwalifikacji placówki była niewłaściwa jakość wprowadzanych do obrotu środków spożywczych( po upływie terminów ważności).
Wśród sklepów tylko niewielką część stanowią sklepy wielopowierzchniowe (markety), posiadające wystarczającą ilość pomieszczeń, wyposażone w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętu, zapewniającego prawidłowe warunki do przechowywania i sprzedaży żywności. Zdecydowaną większość stanowią sklepy małe, o ograniczonej powierzchni, wprowadzające do obrotu szeroki asortyment środków spożywczych, często również artykuły przemysłowe i chemii gospodarczej.
Działania kontrolne w placówkach obrotu zwrócone były na stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń, zapewnienie ciągłości łańcucha chłodniczego środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie, jakość zdrowotną wprowadzanych do obrotu środków spożywczych, przestrzeganie terminów ważności, właściwe znakowanie, zachowanie segregacji pomiędzy artykułami w zakresie warunków przechowywania i rozważania oraz stopień wdrożenia kontroli wewnętrznej.
Podobnie jak w roku ubiegłym szczegółową kontrolą objęto sklepy mięsno-wędliniarskie oraz wydzielone stoiska mięsno-wędliniarskie, garmażeryjne i nabiałowe w sklepach ogólnospożywczych. Zwracano uwagę na legalność wprowadzanych do obrotu środków spożywczych pochodzenia mięsnego poprzez sprawdzanie faktur, handlowych dokumentów identyfikacyjnych oraz dokumentacji potwierdzającej badanie przez Inspekcję Weterynaryjną. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzano w zakresie znakowania środków spożywczych oraz zachowani segregacji asortymentowej urządzeniach chłodniczych. Problem braku znakowania dotyczył głównie wędlin i ryb wprowadzanych do obrotu luzem, bez opakowań jednostkowych.
W 2008r., podobnie jak w latach ubiegłych, najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w małych sklepach. Było to:
· brak bieżącej czystości w placówce
· brak zachowania segregacji w urządzeniach chłodniczych
· brak możliwości identyfikacji terminów ważności środków spożywczych
· brak zachowania rozdzielności ważenia produktów brudnych tj, warzywa i owoce od gotowych do spożycia
· przechowywanie środków spożywczych łatwopsujących się poza urządzeniami chłodniczymi
· wprowadzanie o obrotu środków niewłaściwej jakości ( po terminie ważności),
· przechowywanie artykułów łatwo psujących w temperaturach niezgodnych z deklaracją producenta.
Decyzjami w tej grupie obiektów egzekwowano:
· zapewnienie właściwego stanu technicznego pomieszczeń - ścian, sufitów, podłóg, drzwi, stolarki okiennej
· zapewnienie właściwego stanu technicznego wyposażenia, urządzeń chłodniczych
· zapewnienie bieżącej ciepłej i zimnej wody przy punktach wodnych
W 2008r. w obiektach obrotu wzmożono także nadzór nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego i środkami spożywczymi wzbogaconymi w witaminy lub składniki mineralne. Powyższe podyktowane było coraz większą popularnością tej grupy asortymentowej żywności wśród konsumentów – jako uzupełnienie diety w niezbędne witaminy i składniki mineralne. Podczas kontroli sprawdzano warunki wprowadzania do obrotu, przechowywania i ekspozycji oraz prawidłowość znakowania pod kątem spełnienia obowiązujących przepisów prawa. W powyższym zakresie skontrolowano 105 placówek obrotu, w 14 sklepach sprawdzono znakowanie 27 produktów, w tym 24 suplementów diety, 2 środków specjalnego przeznaczenia i 1 środka wzbogaconego w witaminy lub składniki mineralne – ich znakowanie nie budziło zastrzeżeń. Pobrano do badań laboratoryjnych 17 produktów, w tym 13 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, 2 suplementy diety i 2 środki spożywcze wzbogacone w witaminy, składniki mineralne - wszystkie produkty pod względem zbadanych parametrów były właściwej jakości, ich znakowanie nie budziło zastrzeżeń.
W 2008r. wytypowano do weryfikacji łącznie 74 firmy objęte powiadomieniem Głównego Inspektora Sanitarnego (612 produktów). Prowadzono nadzór nad sprzedażą internetową tej grupy produktów – dotychczas nie stwierdzono podmiotów pochodzących z powiatu kluczborskiego.
Pomimo stwierdzanych nieprawidłowości na przestrzeni ostatnich lat systematycznie obserwuje się poprawę stanu sanitarno-technicznego w placówkach handlowych. Sklepy modernizują się, poprawia się wystrój sal sprzedaży, zwiększa się ilość urządzeń chłodniczych, a tym samym następuje poprawa warunków przechowywania artykułów łatwo psujących się.
3. Obiekty żywienia zbiorowego
W 2008r. nadzorem objęto 147 obiektów, w tym 25 zakładów żywienia zbiorowego otwartego (restauracje, kawiarnie), 73 punkty małej gastronomii („fast food”, pijalnie piwa) i 49 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego (stołówki). Przeprowadzono 138 kontroli, w tym 6 interwencyjnych, wydano 40 decyzji administracyjnych, w tym 12 zatwierdzających do prowadzenia działalności i 28 wynikających z naruszenia przepisów prawnych. Nałożono 7 mandatów na kwotę 1250, 00 zł. W tej grupie nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymaganiami.
Kontrole przeprowadzone w tych placówkach ukierunkowane były na warunki sanitarno-higieniczne pomieszczeń produkcyjnych i magazynowych, higienę osobistą personelu, jakość oferowanych potraw, przestrzeganie warunków przechowywania i terminów przydatności do spożycia surowców używanych do produkcji, zapewnienie ciągłości łańcucha chłodniczego środków łatwo psujących się, zabezpieczenie przed wtórnym zanieczyszczeniem żywności poprzez właściwe warunki mycia żywności, właściwą jakość wody używanej w zakładzie. Podczas kontroli zwracano uwagę także na dokumentację dotycząca zasad GHP i GMP oraz stopień wdrażania systemu HACCP.
Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości sanitarne w tej grupie obiektów dotyczyły:
· braku bieżącej czystości (brudne pomieszczenia, brudne sprzęt, brudne urządzenia chłodnicze)
· braku możliwości identyfikacji terminów ważności używanych surowców
· wprowadzania do obrotu przeterminowanych środków spożywczych
· niewłaściwych warunków przechowywania surowców przeznaczonych do produkcji.
Decyzjami egzekwowano:
· zapewnienie właściwego stanu technicznego pomieszczeń – ścian, sufitów, podłóg, stolarki okiennej,
· zapewnienie właściwego stanu technicznego wyposażenia kuchennego,
· zapewnienie wentylacji mechanicznej w kuchni
· opracowania i wdrożenia instrukcji dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej
4. Jakość zdrowotna środków spożywczych
W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego na obiektami żywnościowo-żywieniowymi przywiązywano szczególną wagę do spraw istotnych dla bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na zdrowie ludności jest żywność. Jej spożywanie nie powinno stanowić ryzyka zachorowania na jakąkolwiek chorobę przenoszoną drogą pokarmową. Produkcja żywności o takiej właśnie wysokiej jakości jest podstawowym zadaniem przemysłu spożywczego jak i sektora żywienia zbiorowego.
W 2008r. realizowano roczny plan działań kontrolnych i poboru próbek do badań w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu - plan zrealizowano w całości. Pobrano do badań laboratoryjnych łącznie 225 próbek, w tym 202 próbek w ramach urzędowej kontroli żywności(U) i 38 w ramach monitoringu(M), co przedstawia tabela.
|
Grupa produktów |
Liczba próbek ogółem |
U |
M |
Próbki kwest |
|
Mięso i przetwory mięsne |
11 |
7 |
4 |
0 |
|
Drób i produkty drobiarskie |
10 |
7 |
3 |
0 |
|
Ryby, owoce morza i przetwory |
5 |
5 |
0 |
0 |
|
Mleko i przetwory |
31 |
31 |
0 |
0 |
|
Ziarno zbóż i przetwory mleczne |
38 |
37 |
8 |
0 |
|
Wyroby cukiernicze i ciastkarskie |
20 |
20 |
0 |
0 |
|
Orzech, w tym arachidowe |
1 |
1 |
0 |
0 |
|
Warzywa |
1 |
1 |
0 |
1 |
|
Owoce |
8 |
8 |
3 |
1 |
|
Grzyby |
4 |
2 |
2 |
1 |
|
Napoje alkoholowe |
2 |
0 |
2 |
0 |
|
Wody mineralne produktów napoje bezalkoholowe |
3 |
3 |
0 |
0 |
|
Tłuszcze roślinne |
4 |
3 |
1 |
0 |
|
Koncentraty spożywcze |
1 |
1 |
0 |
0 |
|
Majonezy ,musztardy ,sosy |
1 |
1 |
0 |
0 |
|
Zioła i przyprawy |
3 |
3 |
0 |
0 |
|
Kawa , herbata |
2 |
2 |
1 |
0 |
|
Wyroby garmażeryjne |
10 |
10 |
0 |
0 |
|
Środki specjalnego przeznaczenia |
13 |
12 |
5 |
0 |
|
Suplementy diety |
2 |
2 |
0 |
0 |
|
Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością |
4 |
4 |
0 |
0 |
|
Sól spożywcza |
6 |
0 |
6 |
0 |
|
Inne |
1 |
1 |
0 |
0 |
|
Zatrucia pokarmowe |
33 |
33 |
0 |
0 |
|
Razem |
225 |
202 |
38 |
3 |
Próbki badano w kierunku badań mikrobiologicznych (122 próbek), metali szkodliwych dla zdrowia (26 próbek), pozostałości pestycydów (12 próbek), mikotoksyn (1 próbka), substancji dodatkowych (9 próbek), skażeń promieniotwórczych (2 próbki), substancji migrujących z materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością (4próbki), GMO (1 próbka), histamina (1 próbka), WWA (2próbki), organoleptyka (22 próbki).
Zakwestionowano ogółem 3 próbki za nieprawidłowości, w tym 1 za niewłaściwe znakowanie i substancje dodatkowe, 1 za przekroczenie dopuszczalnego poziomu pestycydu i 1 za niewłaściwe znakowanie. Stanowi to zaledwie 1,1 % wszystkich pobranych próbek. Poprawiła się jakość mikrobiologiczna środków spożywczych – nie zakwestionowano żadnej próbki. Jest to prawdopodobnie wynikiem poprawy stanu technicznego placówek, przestrzegania ogólnych zasad higieny w procesie produkcji, obrocie i transporcie, ale również funkcjonowania w coraz większej liczbie placówek systemu kontroli wewnętrznej, a także kontroli zewnętrznej sprawowanej w ramach urzędowej kontroli żywności.
5. Jakość zdrowotna materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
Na terenie powiatu kluczborskiego nie ma zakładów produkujących materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością. Nadzór nad tymi produktami prowadzony był w placówkach obrotu, zgodnie z planem pobierania próbek do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu. W 2008r. pobrano do badań laboratoryjnych 4 próbki – żadna z nich nie została zakwestionowana.
6. Ocena sposobu żywienia
Żywienie zbiorowe zamknięte jest szczególnie ważnym elementem podstawowej formy wyżywienia niektórych grup ludności (pacjentów w szpitalach, dzieci w szkołach i przedszkolach, młodzieży w internatach, pensjonariuszy w domach opieki społecznej).
W 2008r. oceniano jakość wyżywienia na podstawie analizy jadłospisów. Oceny żywienia dokonano w 46 placówkach. W 17 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości, m.in.
· małe urozmaicenie posiłków,
· nieuwzględnienie w przypadku śniadań zupy mlecznej lub napoju na bazie mleka,
· brak dodatków warzyw i owoców do drugich dań,
· brak dodatku warzyw lub owoców do śniadań.
VII. Stan sanitarny środowiska pracy.
W 2008 roku skontrolowano 63 zakłady, łącznie przeprowadzono 110 kontroli.
Bieżącym nadzorem sanitarnym objęto te zakłady, w których występuje (lub istnieje podejrzenie występowania) narażenie pracowników na:
- czynniki szkodliwe (hałas, pyły, substancje chemiczne w tym rakotwórcze, drgania mechaniczne),
- czynniki biologiczne,
- czynniki uciążliwe dla zdrowia (m.in. nieprawidłowe oświetlenie elektryczne, praca w godzinach nocnych, praca w środowisku mokrym, mikroklimat gorący i mikroklimat zimny).
Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę m.in. na:
- przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- wykonywanie badań i pomiarów czynników szkodliwych, właściwej ich interpretacji oraz prowadzenie rejestrów czynników szkodliwych,
- przeprowadzanie profilaktycznych badań lekarskich,
- obrót prekursorami narkotyków grupy 2 i 3,
- wprowadzanie do obrotu produktów biobójczych pod kątem przestrzegania zakazu stosowania w nich substancji czynnych,
- zabezpieczenie pracowników wykonujących prace przy usuwaniu azbestu lub materiałów zawierających azbest,
- wprowadzanie do obrotów produktów chemii budowlanej,
- warunki pracy pracowników zatrudnionych w odlewnictwie i leśnictwie.
W 2008 r. w 63 skontrolowanych zakładach pracy ogółem było zatrudnionych 3825 pracowników, w tym 1259 kobiet i 2566 mężczyzn. Na stanowiskach produkcyjnych było zatrudnionych 2871 pracowników.
Na terenie naszego powiatu większość stanowią niewielkie zakłady, zatrudniające od 6 do 20 pracowników (18 obiektów). Od 21 do 50 pracowników zatrudnia 15 zakładów, od 51 do 100 pracowników – 9 zakładów, od 101 do 250 pracowników – 6 zakładów. Znaczną grupę stanowią zakłady zatrudniające do 5 pracowników – w 2008 r. skontrolowano 15 takich obiektów. Największe na terenie naszego powiatu zakłady to: Lesaffre Polska S.A Wołczyn, Siegenia–Aubi Sp. z o.o. Kluczbork, WAGREM Sp. z o.o. Kluczbork oraz FAMAK S.A. Kluczbork.
Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania środowiska pracy stwierdzono, że w powiecie kluczborskim w warunkach narażenia zawodowego zatrudnionych było ogółem 398 pracowników, co stanowi 10,41 % ogółu pracowników zatrudnionych w skontrolowanych zakładach pracy.
Najwięcej pracowników narażonych jest na działanie:
- ponadnormatywnego hałasu – 319 pracowników (co stanowi 80,2% ogółu pracujących w narażeniu na czynniki szkodliwe),
- zapylenia przekraczającego dopuszczalne normatywy higieniczne – 104 pracowników (co stanowi 26,13% ogółu pracujących w narażeniu na czynniki szkodliwe),
- związków chemicznych przekraczających Najwyższe Dopuszczalne Stężenia – 92 pracowników (co stanowi 23,11% ogółu pracujących w narażeniu na czynniki szkodliwe),
W tabeli przedstawiono dane narażenie zawodowego pracowników w skontrolowanych zakładach w latach 2002-2008 na terenie powiatu kluczborskiego.
Tabela nr 1.
|
Rok Dane |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
|
Liczba skontrolowanych zakładów: |
102 |
75 |
64 |
61 |
70 |
76 |
63 |
|
Zatrudnienie ogółem w skontrolowanych zakładach: |
3608 |
4200 |
3341 |
3366 |
3764 |
3572 |
3825 |
|
Zatrudnienie na stanowiskach bezpośrednio produkcyjnych: |
2821 |
3094 |
2476 |
2550 |
2582 |
2578 |
2871 |
|
Liczba pracowników narażonych na czynniki szkodliwe: w tym na: - hałas, - pył - związki chemiczne |
861 698 57 46 |
641 588 69 29 |
308 257 53 6 |
313 236 89 30 |
266 222 70 30 |
356 285 89 59 |
398 319 104 92 |
W 2008 r. na terenie powiatu kluczborskiego nie stwierdzono żadnej choroby zawodowej. Zgłoszono jedynie jedno podejrzenie choroby zawodowej oraz wydano jedną decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.
Dla porównania w 2007 roku stwierdzono 3 choroby zawodowe, w 2006 roku - 10.
Większość pracodawców podejmuje działania zmierzające do ograniczenia narażenia zawodowego pracowników na działanie czynników szkodliwych. Ponadto zwiększa się świadomość samych pracowników, którzy dostosowują się do wskazań pracodawcy i stosują środki ochrony indywidualnej i zbiorowej wymagane na danych stanowiskach pracy.
Pracodawcy chętnie podejmują współpracę z inspekcją sanitarną, korzystają z materiałów i ulotek głównie w zakresie czynników biologicznych, oceny ryzyka zawodowego, palenia tytoniu w miejscach pracy czy prawidłowego sporządzania dokumentacji.
Do najczęściej stwierdzanych uchybień w zakresie wymagań sanitarno-higienicznych należy zaliczyć:
- brak aktualnych badań środowiska pracy,),
- przekroczenia dopuszczalnych normatywów higienicznych dla czynników szkodliwych,
Ponadto nieprawidłowości stwierdzano także w zakresie stosowania substancji i preparatów chemicznych.
Na terenie powiatu kluczborskiego nie ma producentów i importerów substancji i preparatów chemicznych, dlatego też kontrolami objęto głównie podmioty stosujące substancje i preparaty chemiczne oraz dystrybutorów.
W wyniku kontroli przeprowadzonych u dystrybutorów substancji i preparatów chemicznych stwierdzono, że dystrybutorzy:
- posiadają aktualne spisy substancji i preparatów będących w obrocie oraz karty charakterystyk dla posiadanych chemikaliów sporządzone w oparciu o wymagania wynikające z rozporządzenia REACH,
- w większości przypadków są zorientowani w obowiązujących przepisach prawa krajowego,
- są świadomi konieczności bezpłatnego udostępniania kart charakterystyki substancji lub preparatu niebezpiecznego odbiorcy prowadzącemu działalność zawodową.
W wyniku kontroli przeprowadzanych u stosujących substancje i preparaty chemiczne stwierdzano m.in. następujące uchybienia:
- brak spisu stosowanych substancji i preparatów chemicznych,
- brak kart charakterystyki dla stosowanych substancji i preparatów chemicznych,
- brak instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu chemikaliów.
Na terenie powiatu kluczborskiego działa 8 zakładów, w których występują czynniki rakotwórcze. Ogółem w zakładach tych zatrudnionych jest 112 pracowników, w tym 11 kobiet oraz 101 mężczyzn.
Czynniki rakotwórcze to:
- Pył drewna twardego takiego jak buk i dąb – 4 zakłady,
- Chlorek winylu – 1 zakład,
- Dichromian VI – 1 zakład,
- Promieniowanie jonizujące, Solwent nafta, Benzyna ciężka obrabiana wodorem, Benzyna hydroodsiarczon– 1 zakład,
- WWA (Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne) – 1 zakład.
Kontrole sanitarne w zakresie spełnienia wymogów dotyczących czynników rakotwórczych nie wykazały nieprawidłowości w tym zakresie.
W ramach sprawowanego nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy w 2008 roku objęto kontrole przeprowadzono w 11 zakładach o następujących profilach działalności:
- leśnej,
- spożywczej,
- przerobu drewna,
- ochrony zdrowia.
Ogółem narażonych na czynniki biologiczne w tych zakładach było 130 pracowników.
Najczęściej stwierdzane w czasie kontroli uchybienia to:
· brak szczegółowych informacji dotyczących narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne w posiadanych ocenach ryzyka zawodowego,
· brak procedur i instrukcji bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi dotyczącymi dezynfekcji,
· brak oznakowania stanowisk pracy znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem czynnikami biologicznymi,
· brak szkoleń pracowników z tego zakresu.
W 2008 r. podejmowano współpracę z Powiatowym Inspektoratem Nadzoru Budowlanego w Kluczborku oraz Starostwem Powiatowym w Kluczborku w zakresie przekazywania informacji na temat wykonywania prac związanych z usuwaniem azbestu oraz firm, które prowadzą działalność w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawierającymi azbest. Współpraca podejmowana była również z Powiatowym Lekarzem Weterynarii Kluczborku oraz z lekarzami medycyny pracy.
VIII. Stan sanitarny w szkołach i innych placówkach oświatowo- wychowawczych.
Na terenie powiatu kluczborskiego w 2008 r. nadzorem sanitarnym objęte były następujące placówki:
- Przedszkola – 21
- Szkoły podstawowe – 14
- Gimnazja – 7
- Zespoły szkół ogólnokształcących – 18 (w tym 1 specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, 15 oddziałów przedszkolnych, 12 szkół podstawowych, 3 gimnazja, 3 licea ogólnokształcące, 2 filie szkół podstawowych i 2 filie oddziałów przedszkolnych),
- Zespoły szkół ponadpodstawowych – 5
- Dom Dziecka – 1
- Szkoła muzyczna – 1
- Internaty – 4
- Warsztaty szkolne i centra szkolenia zawodowego – 2
- Młodzieżowy Dom Kultury – 1
- Świetlica terapeutyczno-wychowawcza „Parasol” – 1
Skontrolowano wszystkie placówki. W celu poprawy stanu sanitarno- technicznego wydano 29 decyzji administracyjnych Dotyczyły one:
- zapewnienie czystości ścian i sufitów,
- zapewnienia odpowiedniego stanu techniczno-użytkowego podłóg,
- zapewnienia właściwego stanu technicznego elewacji zewnętrznej, ogrodzenia budynku i nawierzchni dróg, przejść i schodów prowadzących do placówek,
- zapewnienia osłon na grzejnikach centralnego ogrzewania,
- zapewnienie właściwego stanu technicznego stolarki okiennej i drzwiowej.
- zapewnienia bieżącej ciepłej wody przy umywalkach w toaletach uczniów.
Ogółem w 2008 r. 12 placówek oceniono negatywnie pod względem stanu sanitarno-technicznego, co stanowi 16% wszystkich skontrolowanych placówek. W 2008 roku stwierdzono pogorszenie stanu sanitarnego w szkołach podstawowych, 5 zostało ocenionych negatywnie (co stanowi 36% placówek w tej grupie).
Wszystkie decyzje administracyjne wydane przed 2007 r. zostały wykonane.
Stan sanitarno-techniczny placówek nauczania i wychowania na terenie powiatu kluczborskiego poprawia się. W większości szkół podstawowych przeprowadzono termomodernizację (ocieplenie budynków, wymiana okien, naprawa dachów).
Podczas kontroli nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku
i czystości, nie brakowało środków do utrzymania higieny osobistej uczniów oraz środków czystości.
Standardów dostępności do urządzeń sanitarnych nie spełniają szkoły podstawowe Nr 1 i 5 w Kluczborku, Nr 1 w Wołczynie, Zespół Szkół Ogólnokształcących w Kluczborku, ul. Mickiewicza. W 2007 roku takich placówek było 8.
Nadzór nad wypoczynkiem letnim i zimowym dzieci i młodzieży
W 2008r. w czasie ferii zimowych i wakacji letnich zorganizowano ogółem 6 różnych form wypoczynku w miejscu zamieszkania lub wyjazdowych (kolonie, półkolonie).
Wszystkie placówki zostały zgłoszone i zakwalifikowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku. W wyniku kontroli nie stwierdzono naruszenia wymagań higieniczno-sanitarnych w zakresie utrzymania czystości oraz stanu sanitarno-technicznego obiektów. Zapewniono opiekę medyczną, stan sanitarny bloków żywieniowych nie budził zastrzeżeń.
Ocena warunków środowiska szkolnego
W 2008r. przeprowadzono badania środowiska placówek nauczania i wychowania w zakresie oświetlenia sztucznego, dostosowania mebli szkolnych do wzrostu dzieci oraz temperatury powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych dla dzieci. Oceniano także tygodniowe rozkłady zajęć pod kątem zasad higieny pracy ucznia.
W 4 placówkach (26 oddziałów) wykonano pomiary natężenia oświetlenia sztucznego. Nieprawidłowości nie stwierdzono.
W 10 placówkach (28 oddziałów) przeprowadzono pomiary mebli szkolnych i przedszkolnych w odniesieniu do wzrostu dzieci i uczniów. Pomiarami objęto 523 dzieci. Nie stwierdzono niezgodności.
W 47 placówkach (w 494 salach lekcyjnych) zmierzono temperaturę powietrza. Nieprawidłowości nie stwierdzono.
Przeprowadzono również analizę rozkładów zajęć w 15 placówkach w 102 oddziałach. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości przedstawiono w tabeli.
|
Rodzaj placówki |
Liczba placówek/liczba ocenionych oddziałów |
Stwierdzone nieprawidłowości |
|
szkoły podstawowe |
12 placówek / 90 oddziałów |
- przerwy międzylekcyjne 5-minutowe, - nieuwzględnienie w każdym dniu zajęć z elementami ruchu, - zdwojenie liczby godzin lekcji z dwóch przedmiotów w poniedziałek, - przekroczenie zalecanej różnicy liczby godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia |
|
gimnazja |
2 placówki / 9 oddziałów |
- nieuwzględnienie zajęć z elementami ruchu w dniu, w którym występuje maksymalna liczba godzin, - różnica liczby godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia wynosi 2 godziny i więcej, - nie uwzględniono w każdym dniu zajęć z elementami ruchu, - przerwy międzylekcyjne 5-minutowe |
|
Szkoły ponadgimnazjalne |
1 placówka / 3 oddziały |
- nieuwzględnienie zajęć z elementami ruchu w dniu, w którym występuje maksymalna liczba godzin, - przerwy międzylekcyjne 5-minutowe |
Obowiązek uwzględnienia zasad higieny w tygodniowych rozkładach zajęć określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz.69).
Racjonalne zaplanowanie rozkładów zajęć lekcyjnych w układzie dnia, tygodnia i roku szkolnego jest nieodzownym warunkiem higienicznej organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego w szkole. Z punktu widzenia zasad higieny pracy umysłowej ucznia
i zachowania rytmiczności trybu życia, rozłożenie obciążenia nauką powinno być równomierne w ciągu tygodnia. Zajęcia z elementami ruchu stanowią przeciwwagę dla wysiłku umysłowego i unieruchomienia uczniów w pozycji siedzącej na pozostałych lekcjach, dlatego powinny być one uwzględniane w każdym dniu zajęć lekcyjnych. Ma to korzystny wpływ na stan zdrowia ucznia, jego samopoczucie i wydajność pracy szkolnej.
Substancje i preparaty chemiczne
Substancje i preparaty chemiczne posiadają 2 placówki - Liceum Ogólnokształcące w Kluczborku, ul. Mickiewicza i Publiczne Gimnazjum w Byczynie. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie ich przechowywania i stosowania. Placówki posiadają aktualny spis stosowanych substancji i preparatów chemicznych oraz aktualne karty charakterystyki. Wszystkie stosowane substancje i preparaty chemiczne są oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Dożywianie w placówkach oświatowo-wychowawczych
Przeprowadzone w 2008 r. kontrole w placówkach oświatowych wykazały, że stan sanitarno-techniczny pomieszczeń, wchodzących w skład traktów żywieniowych, ulega systematycznej poprawie. Jest to wynikiem przeprowadzanych modernizacji, remontów oraz poprawy w zakresie wyposażenia technicznego.
Oceniano jakość wyżywienia na podstawie analizy 23 jadłospisów. Mając na uwadze znaczenie posiłków spożywanych przez dzieci i młodzież w ciągu dnia należałoby położyć większy nacisk na propagowanie zasad prawidłowego żywienia, co miałoby na celu wyrobienie właściwych nawyków żywieniowych wśród rodziców, dzieci oraz osób przygotowujących posiłki.
IX. Działalność oświatowo- zdrowotna
W 2008 roku główne kierunki działań w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej wynikały z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia oraz sytuacji epidemiologicznej i potrzeb zdrowotnych ludności. Działalność ta dotyczyła:
· kontynuacji i wdrażania programów edukacyjnych o zasięgu ogólnopolskim,
· wspierania realizatorów programów edukacyjnych i przedsięwzięć prozdrowotnych poprzez: organizowanie szkoleń i narad, udostępnianie materiałów, udzielanie pomocy merytorycznej i metodycznej, publikacje w środkach masowego przekazu,
· koordynowania programów i przedsięwzięć oświatowo-zdrowotnych poprzez inicjowanie działań, nadzorowanie, monitorowanie i ocenę ich realizacji.
Działania skierowane były do dzieci i młodzieży szkolnej, kadry pedagogicznej, rodziców, pracowników zakładów opieki zdrowotnej, pracowników zakładów pracy oraz społeczności lokalnej.
Realizacja programów krajowych:
1. Program w zakresie profilaktyki próchnicy zębów„ Radosny Uśmiech- Radosna Przyszłość”
Celem programu jest:
· zapobieganie próchnicy zębów i chorobom przyzębia wśród dzieci,
· kształtowanie u dzieci odpowiedzialności za zdrowie poprzez edukację w zakresie higieny jamy ustnej,
Program realizowany jest w szkołach podstawowych, w drugich klasach.
W roku szkolnym 2007/2008 program realizowały wszystkie szkoły podstawowe. W programie uczestniczyło 693 uczniów klas drugich, w tym 14 uczniów ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Kluczborku. W ramach uatrakcyjnienia programu został ogłoszony konkurs plastyczny pt. „Zdrowe zęby, piękny uśmiech” o zasięgu powiatowym. W konkursie udział wzięło 14 szkół, oceniono 47 prac plastycznych.
2. Program profilaktyki astmy „ Wolność Oddechu- Zapobiegaj Astmie”
Program edukacyjny zainicjowany został w 2004 roku przez Główny Inspektorat Sanitarny we współdziałaniu z Polskim Towarzystwem Alergologicznym oraz Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej.
Głównym celem programu jest uświadomienie rodzicom i opiekunom dzieci znaczenia wczesnej profilaktyki astmy oraz stworzenie dzieciom zagrożonym chorobą możliwości optymalnej jakości życia.
Cele szczegółowe to:
- edukacja rodziców i opiekunów dzieci w zakresie umiejętności obserwacji objawów astmy,
- zmiana percepcji dziecka z astmą jako osoby z pełnymi możliwościami rozwojowymi.
W roku szkolnym 2007/2008 w programie brało udział 15 szkół podstawowych. Edukacją objęto uczniów klas pierwszych (539 osób) oraz 362 rodziców. Przeszkolono 19 przedstawicieli środowiska szkolnego. Ponadto prowadzone były narady indywidualne z dyrektorami szkół.
3. Program dotyczący diety, aktywności fizycznej i zdrowia „ Trzymaj Formę!”
Program jest współrealizowany jest przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Stowarzyszenie „Polska Federacja Producentów Żywności” w ramach realizacji strategii WHO dotyczącej diety, aktywności fizycznej i zdrowia.
Celem głównym programu jest zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie
Cele szczegółowe to:
· pogłębienie wiedzy w zakresie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dla organizmu człowieka,
· kształtowanie zmiany postaw i zachowań związanych z prawidłowym żywieniem, odpowiednią jakością zdrowotną żywności i aktywnością fizyczną,
· dostarczenie wiedzy i umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych.
Program realizowany jest metodą projektu, dzięki czemu wykracza poza podstawę programową i programy nauczania szkoły.
Projekty winny służyć promocji aktywności fizycznej, uczyć prawidłowego, czyli zróżnicowanego i zbilansowanego sposobu odżywiania się dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności indywidualnej za zdrowie i zasady wolnego wyboru.
W roku szkolnym 2007/2008 program realizowało 10 szkół gimnazjalnych, edukacją objęto 2 640 uczniów.
Ponadto przeprowadzono 1 szkolenie dla realizatorów programu, 4 narady indywidualne z dyrektorami szkół oraz udzielono wywiadu dla Radia Opole.
Zainteresowane programem szkoły otrzymały materiały edukacyjne dla uczniów i nauczycieli przygotowane przez Polską Federację Producentów Żywności przy współpracy z Instytutem Żywności i Żywienia oraz Zakładem Medycyny Szkolnej Instytutu Matki i Dziecka.
Uczniowie w ramach projektu prowadzili pokazy układów tanecznych, pokazy ćwiczeń korekcyjnych i sprawnościowych, sporządzano ulotki informacyjne, foldery propagujące zdrowy styl życia, prezentacje multimedialne „O zdrowym żywieniu”.
Odbyły się wycieczki szkolne propagujące aktywny wypoczynek - rajdy rowerowe po okolicy, wycieczki piesze oraz aerobik dla uczniów, nauczycieli i rodziców prowadzony przez uczennice.
4. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu.
Główne cele programu to:
- podniesienie wiedzy o zabójczych właściwościach produktów tytoniowych,
- upowszechnianie mody na niepalenie,
- upowszechnianie idei wolnych od dymu tytoniowego miejsc publicznych,
- ochrona przed wymuszonym biernym paleniem
Program skierowany był do pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej, uczniów szkół wszystkich typów, właścicieli restauracji i barów oraz do społeczności lokalnej.
W ramach programu zrealizowano dwie interwencje nieprogramowe:
· Kampania społeczna dla młodzieży w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu – 31 maja 2008 roku pod hasłem „Młodość wolna od papierosa”
· Kampania społeczna dla osób palących w ramach obchodów „Światowego Dnia Rzucania Palenia„ – 20 listopada 2008 r. pod hasłem „Młodość wolna od papierosa”
oraz
· Kampania Wojewódzka „Tutaj Nie Palę” skierowana do właścicieli restauracji i barów. W ramach kampanii ogłoszono dwa konkursy dla szkół ponadgimnazjalnych konkurs na „Logo dla lokali wolnych od dymu tytoniowego” oraz konkurs fotograficzny „ Sam nie palę i innym odradzam”.
Sześć lokali przystąpiło do akcji „Lokal wolny od papierosa” i otrzymało certyfikaty.
W ramach kampanii „Młodość wolna od papierosa” prowadzono działania edukacyjne podczas imprez plenerowych:
· 15 czerwca 2008 r. „ Piknik Stowarzyszeń” Kluczbork
· 21 czerwca 2008 r. „Dni Kluczborka”
· 29 czerwca 2008 r. bieg uliczny o puchar Burmistrza Miasta Wołczyna pod hasłem
„ Rzuć palenie, biegaj z nami”
· 16 sierpnia 2008 r. impreza biesiadna „ Święto kołocza śląskiego” w Kujakowicach Górnych
· 24 sierpnia 2008 r. Dożynki Parafialne ” Żyj zdrowo, baw się na ludowo” w Lasowicach Wielkich
· 31 sierpnia 2008 r. Dożynki Parafialne w Chudobie
Zorganizowano stoiska wspólnie oraz organizowano konkursy:
· na hasło promujące zdrowy styl życia wolny od tytoniu,
· plastyczny dla dzieci o treści antytytoniowej (łącznie wykonano 42 prace plastyczne )
Wszystkie osoby biorące udział w konkursach zostały nagrodzone. Prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych oraz rozmowy indywidualne.
Przeprowadzono również akcję w Starostwie Powiatowym, Urzędzie Miasta i Gminy, w 13 aptekach w Kluczborku, w Domu Kultury, Bibliotece Publicznej oraz PKS. Rozdawano ulotki, wyeksponowano plakaty.
Uczestniczono w posumowaniu działań w Zespole Szkół Licealno- Technicznych w Kluczborku, gdzie ogłoszono konkurs na prezentację multimedialną o treści antytytoniowej oraz przeprowadzono happening.
Działania zostały nagłośnione w mediach lokalnych:
· opisano akcję skierowaną do restauracji, barów i pubów wraz z podsumowaniem konkursów i wskazaniem lokali wolnych od dymu tytoniowego oraz z uroczystości wręczenia certyfikatów dla lokali,
· opisano działania prowadzone podczas imprez lokalnych
Program realizowali:
- lekarze i pielęgniarki POZ oraz Szpitala Powiatowego w Kluczborku – 8 placówek
- dyrektorzy szkół i nauczyciele – 13 placówek
- właściciele restauracji, pubów i barów – 10 lokali
- pracownicy urzędów – 5 instytucji
- właściciele aptek – 13 aptek
- dyrektorzy Kluczborskiego Domu Kultury, PKS Kluczbork i Biblioteki Publicznej w Kluczborku.
5. Profilaktyka HIV/AIDS
Kampania „Wróć bez HIV”
„Ogólnopolska multimedialna kampania społeczna w zakresie HIV/AIDS”
Kampania skierowana do osób podróżujących w kraju i za granicę w celach turystycznych i zawodowych.
Cele:
· promowanie bezpieczniejszych zachowań,
· zachęcenie do poznania swojego statusu serologicznego poprzez zrobienie testu w kierunku HIV.
Adresatami Kampanii są osoby dorosłe ( 18-35 lat), wyjeżdżające za granicę i podróżujące po Polsce.
Kampania „ Wróć bez HIV” w powiecie kluczborskim trwała lipiec i sierpniu i miała charakter informacyjny.
W ramach obchodów Światowego Dnia AIDS zorganizowane zostały 2 szkolenia dla 17 osób.
-„Zagrożenia XXI wieku” dla komendantów i pracowników służb mundurowych ( Policja, Straż Miejska, Straż Pożarna, SOK, Zakład Karny), uczestniczyło w nim 28 osób.
-„HIV/AIDS - Epidemia XXI wieku” dla pedagogów, psychologów, pielęgniarek medycyny szkolnej oraz nauczycieli. Prowadzono dystrybucję materiałów.
6. Kampania zdrowotna pt. „Bezpieczne wakacje”
Celem programu było podniesienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego dzieci i młodzieży przebywających w placówkach wypoczynku letniego na terenie województwa opolskiego. Kampania skierowana była do organizatorów wypoczynku letniego, kierowników, wychowawców i pielęgniarek zatrudnionych w placówkach wypoczynku letniego oraz społeczności lokalnej.
Działaniami objęto obóz rycerski oraz półkolonie, przeprowadzono edukację bezpośrednią w 3 placówkach dla 124 uczestników wypoczynku letniego i 12 wychowawców.
Opracowano prezentację multimedialną i ulotki na temat bezpiecznych wakacji oraz przeprowadzono konkurs plastyczny nawiązujący tematycznie do obejrzanej i omówionej prezentacji na półkolonii letniej. Wzięło w nim udział 40 uczestników.
Na obozie rycerskim przeprowadzono konkurs plastyczny na ulotkę ostrzegającą przed niebezpieczeństwami. W konkursie wzięło udział 11 uczestników.
Prowadzono edukację pośrednią poprzez rozdawnictwo ulotek na temat zatruć pokarmowych,
zatruć grzybami, ukąszeń, chorób przenoszonych przez kleszcze, chorób odzwierzęcych, meningokoków oraz w ramach kampanii pt: „ Wróć bez HIV”
Na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku umieszczono informację na temat zatruć pokarmowych oraz grzybami.
7. „Miesiąc Profilaktyki Raka Piersi”
Cele programu to:
- podniesienie świadomości o znaczeniu roli samobadania piersi we wczesnym wykryciu raka piersi
- nauka samobadania piersi
Działania skierowano do uczennic szkół ponadgimnazjalnych oraz kobiet w powiecie kluczborskim
Wspólnie ze Stowarzyszeniem „Kobietom Mammograf” zorganizowano III Forum Kluczborskich Kobiet, przebiegające pod hasłem „ABC zdrowego stylu życia ”. Skierowane było głównie do mieszkanek wsi. W spotkaniu uczestniczyło 75 kobiet. Zamieszczono informację na temat Raka Piersi na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku oraz relację z forum na stronie internetowej Starostwa Powiatowego.
7. Światowy Dzień Zdrowia 2008 przebiegający pod hasłem „Chrońmy zdrowie przed wpływem zmian klimatycznych”
W ramach obchodów zorganizowany został konkurs plastyczny dla uczniów klas IV-VI szkół podstawowych powiatu kluczborskiego. Konkurs miał zasięg ogólnopolski. Brało w nim udział 7 szkół, na konkurs wpłynęło 20 prac. Zwycięskie prace, które przeszły do etapu wojewódzkiego zostały nagrodzone.
X. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
Do zakresu działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2008r. należało w szczególności:
- opiniowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,
- uzgadnianie planów zagospodarowania przestrzennego gmin,
- opiniowanie dokumentacji projektowych dotyczących budowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych lub ich części,
- uzgadnianie środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięć zaliczanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których konieczność sporządzenia raportu może być wymagana (w tym wydawanie opinii co do konieczności sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko oraz ustalanie jego zakresu),
- przeprowadzanie kontroli budowanych obiektów pod względem zgodności ich wykonywania z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi,
- wyrażaniu zgody na odstępstwa od przepisów określających warunki techniczne,
- uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych poprzez stwierdzenie zgodności ich wykonania z projektem budowlanym.
Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego miała na celu zapewnienie właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych oraz przebudowywanych obiektach budowlanych poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych gwarantujących zachowanie w nich odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych, a także poprzez zapobieganie pogorszeniu standardów jakości środowiska w zakresie warunków zdrowotnych dla osób zamieszkujących i przebywających w sąsiedztwie obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego, w ramach dokonywanych uzgodnień, zwracano szczególną uwagę na zagadnienia, związane z:
- odpowiednim przeznaczeniem terenów, w ramach planów zagospodarowania przestrzennego gmin, pod budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, usługowe; uwzględniając prognozowane zanieczyszczenia powietrza, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne, warunki zaopatrzenia ludności w wodę, usuwania i unieszkodliwiania nieczystości płynnych i stałych (w tym gospodarka odpadami niebezpiecznymi),
- zastosowaniem rozwiązań w dokumentacji projektowej, ograniczających uciążliwość planowanych obiektów dla środowiska, w sposób nie zagrażający zdrowiu i życiu ludzi, z zachowaniem właściwych warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dot. m.in. zagadnień higieny pracy i środowiska) oraz warunków higieny użytkowania pomieszczeń (oświetlenie, wentylacja, ogrzewanie, sposób wykończenia itp.), egzekwując na każdym etapie procesu inwestycyjnego rozwiązania spełniające wymagania higieniczne i zdrowotne.
W 2008 roku wpłynęło ogółem 257 wniosków i podań. Wydano 95 opinii sanitarnych (w 2007r. wydano 124 opinii), w tym:
· postanowień w zakresie uzgodnienia planów zagospodarowania przestrzennego gmin,
· 27 opinii w formie postanowienia w zakresie określenia, czy zachodzi konieczność sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko planowanych inwestycji (w tym 13 opinii stwierdzających konieczność sporządzenia raportu o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na środowisko),
· 22 postanowień uzgadniających warunki realizacji przedsięwzięć zaliczanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których konieczność sporządzenia raportu jest ustalana, przed wydaniem decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych,
· 5 decyzji w zakresie dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych ,
· 17 oświadczeń o braku sprzeciwu na etapie dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych lub ich części,
· 11 opinii sanitarnych (w tym: 9 opinii do dokumentacji projektowych, 1 opinia dla potrzeb rejestracji apteki, 1 opinia do studium zagospodarowania i kierunków rozwoju gminy).
W 2008r. pod względem sanitarno-zdrowotnym opiniowano/uzgadniano, m.in.:
- obiekty handlowe i usługowe (głównie sklepy spożywczo-przemysłowe),
- obiekty przemysłowe (w tym: zakłady konstrukcji stalowych, produkcji betonu,
warsztaty mechaniczne, stolarnie, stacja paliw),
- obiekty ochrony zdrowia (t.j.: apteka, przychodnia stomatologiczna, gabinet
masażu i rehabilitacji),
- drogi gminne i krajowe,
- sieci kanalizacyjne i wodociągowe,
- elektrownie wiatrowe.
W ramach działań wykonanych przez Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny w 2008 r. nie stwierdzono występowania zagrożenia stanu bezpieczeństwa sanitarnego na terenie powiatu kluczborskiego.
ZAKOŃCZENIE
W 2008 roku zrealizowano zaplanowane zadania określone w „Planie zasadniczych przedsięwzięć Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku na rok
Podobnie jak w latach poprzednich szczególną uwagę zwracano na następujące zagadnienia wpływające w istotny sposób na zdrowie ludzi: - jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, - bezpieczeństwo zdrowotne żywności i żywienia, - występowanie chorób zakaźnych na terenie powiatu, - przestrzeganie norm higienicznych w środowisku pracy i środowisku nauczania i wychowania. W 2008 r. na terenie powiatu kluczborskiego wodę o odpowiedniej jakości, zarówno pod względem chemicznym jak i mikrobiologicznym, dostarczało12 wodociągów dla ponad Wodę o nieodpowiedniej jakości dostarczały 3 wodociągi dla prawie 2550 osób. W dwóch woda została oceniona negatywnie ze względu na przekroczenia zawartości żelaza i manganu (Krzywiczyny i Dobiercice) w jednym – z uwagi na ponadnormatywne stężenia azotanów (Kostów). Odsetek wodociągów, w których woda nie spełnia wymagań sanitarnych w stosunku do 2007 r. nie uległ zmianie. W 2008 r. w nadzorowanych wodociągach nie wystąpiło zanieczyszczenie bakteriologiczne wody. Nastąpiło pogorszenie stanu sanitarno-technicznego w grupie nadzorowanych obiektów użyteczności publiczne i basenów kąpielowych w porównaniu z rokiem 2007. W basenach czynnych w okresie letnim nie ma recyrkulacji wody, a dezynfekcja odbywa się ręcznie. Powoduje to występowanie okresowego mikrobiologicznego zanieczyszczenia wody. Wprowadzone regulacje prawne, zgodne z wymaganiami UE, przyczyniły się do usprawnienia systemu nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i w konsekwencji zmniejszenia ryzyka zagrożenia zdrowia ludności wynikającego ze spożywania żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej. Stan sanitarny obiektów produkujących i wprowadzających do obrotu żywność systematycznie się poprawia, głównie dzięki modernizacji placówek oraz wprowadzeniu systemów zapewnienia jakości. W ciągu 2008 roku nie wystąpiły żadne zjawiska niepokojące w zakresie występowania chorób zakaźnych i zakażeń u ludzi. Obserwuje się poprawę warunków pracy w istniejących zakładach. Jednak w dalszym ciągu stwierdza się brak aktualnych badań środowiska pracy. W dalszym ciągu w zakresie warunków higieniczno-sanitarnych w placówkach nauczania i wychowania poprawy wymagają standardy dostępności uczniów do urządzeń sanitarno-higienicznych (toalety, natryski). Ważnym elementem naszego działania była promocja zdrowia i oświata zdrowotna obejmująca całość zagadnień nadzorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną. W 2008 roku realizowano programy edukacyjne o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym. Kontynuowano współpracę z samorządami, placówkami oświatowo-wychowawczymi, mediami i innymi instytucjami.
66 tysięcy osób. To 80% wodociągów, wykorzystywanych do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia.